Η μαστίχα της Χίου

Abstract

Η Χίος είναι ένα νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου με έκταση 904 τετρ. χλμ. Διοικητικά μαζί με τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά αποτελεί το νομό Χίου, με πληθυσμό που φθάνει τους 53.106 κατοίκους (απογραφή 2001- ΕΣΥΕ 2010). Ονομάζεται και «νησί της μαστίχας» γιατί στο νότιο τμήμα του νησιού, και πουθενά αλλού στον κόσμο, φυτρώνει ο σχίνος (Pistacia Lentiscus Chia), το δέντρο που παράγει το ρητίνη, πιο γνωστή ως μαστίχα. Σκοπός της συγκεκριμένης πτυχιακής εργασίας ήταν να μελετήσει τις ποικίλες ιδιότητες αυτού του φυσικού προϊόντος, να καταγράψει την παραγωγική διαδικασία του και να αναδείξει τον τρόπο με τον οποίο ως προϊόν επέδρασε τόσο στα πολιτιστικά χαρακτηριστικά όσο και στην κοινωνικό-οικονομική δομή των κατοίκων του νησιού. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχουν διερευνηθεί σε επιστημονικές μελέτες, οι φυσικές, χημικές, φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες της. Οι σύγχρονες χρήσεις του προϊόντος αυτού περιλαμβάνουν τη φαρμακευτική βιομηχανία, την κοσμετολογία, την επιστήμη των τροφίμων, τη μαγειρική, τη ζαχαροπλαστική, την ποτοποιία κ.α. Παρόλο που αρκετά σύγχρονα προϊόντα ανταγωνιστικά προς το φυσικό αυτό προϊόν, έχουν κυκλοφορήσει κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η μαστίχα παραμένει στην αγορά παραγόμενη ακόμα από τους κατοίκους της Χίου, με τον παραδοσιακό τρόπο, ενώ έχουν αυξηθεί και οι σύγχρονες χρήσεις της στην παραγωγή αρκετών νέων προϊόντων. Η μαστίχα έχει επηρεάσει σημαντικά εκτός από την οικονομική ανάπτυξη του νησιού της Χίου, την πολιτισμική και κοινωνική ζωή των τοπικών κοινωνιών. Έχει προκαλέσει ήθη, έθιμα, παραδόσεις ενώ έχει επηρεάσει σε πολλά επίπεδα την ζωή των κατοίκων της περιοχής όπου παράγεται. Η διαδικασία παραγωγής της, που ξεκινά από το «δάκρυ» πάνω στο δέντρο έως ότου να φτάσει στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου και από εκεί στους τομείς που χρησιμοποιείται, είναι χρονοβόρα, επίπονη, και περνά από πολλά στάδια. Η όλη διαδικασία θα περιγραφτεί στην συνέχεια της πτυχιακής αναλυτικότερα βασιζόμενη και στις προφορικές μαρτυρίες των μαστιχοπαραγωγών της Χίου, οι οποίοι τις εμπλούτισαν με τις ιστορίες τους και τα πιστεύω τους. Συνοψίζοντας, η πτυχιακή εργασία αυτή ασχολείται με την μελέτη ενός φυσικού προϊόντος, που:  η παραγωγή του σε παγκόσμιο επίπεδο γίνεται σε μία μόνο περιοχή του νησιού της Χίου,  συνεχίζει ακόμα και στις μέρες μας η παραγωγική διαδικασία να ακολουθεί παραδοσιακές μεθόδους,  παρόλο που ανταγωνιστικά προϊόντα προς την μαστίχα έχουν κάνει την εμφάνιση τους στην διεθνή αγορά, συνεχίζει την πορεία της και αυξάνει τις χρήσεις της σε νέα προϊόντα τα τελευταία χρόνια,  διαθέτει ιδιαίτερη γεύση και ποικίλες και σημαντικές ιδιότητες και τέλος,  όπως θα αναδειχθεί και στην συνέχεια έχει επηρεάσει σε επίπεδο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό τις τοπικές κοινωνίες μιας ολόκληρης περιοχής, διαμορφώνοντας ήθη, έθιμα και παραδόσεις. Είναι γεγονός ότι στις σύγχρονες κοινωνίες η αναζήτηση και ανάδειξη φυσικών προϊόντων που οι ιδιότητες τους επιτρέπουν την αντικατάσταση των προϊόντων της χημικής κυρίως βιομηχανίας σε προϊόντα καθημερινής χρήσης, αποτελεί μία συνεχώς αυξανόμενη κοινωνική απαίτηση.