Οι σύλλογοι ως φορείς της ελληνικής εθνικιστικής ιδεολογίας στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου αιώνα: το παράδειγμα του Συλλόγου Μικρασιατών "Η Ανατολή" και η συγκρότηση της ελληνικής εθνικής ταυτότητας στις κοινότητες της Μικράς Ασίας

Abstract

Στόχος της παρούσας διατριβής είναι, στα πλαίσια της μελέτης της "κατασκευής" της ελληνικής εθνικής ταυτότητας-δεχόμαστε ως αξίωμα ότι η εθνική ταυτότητα "κατασκευάζεται" μέσα από στοιχεία που επιλέγονται σε πραγματική ή συμβολική βάση και δεν προϋπάρχει ως ένα έμφυτο ανθρώπινο χαρακτηριστικό- η εξέταση της συνεισφοράς των συλλόγων στην "κατασκευή" προβολή και διατήρησή της. Ως παράδειγμα χρησιμοποιείται ο Σύλλογος Μικρασιατών "Η Ανατολή". Σκοπός μας είναι να τεκμηριώσουμε την υπόθεση ότι πίσω από την εμφανή φιλεκπαιδευτική και φιλανθρωπική δράση που αναπτύσσει η συγκεκριμένη συσσωμάτωση στη βάση της άποψης ότι "η παιδεία κάνει τον άνθρωπο καλύτερο" και στα πλαίσια της προσπάθειας για τη βελτίωση των όρων ζωής των μικρασιατικών πληθυσμών υπάρχει ένα πρόγραμμα δράσης που σύνίσταται στην κατάδειξη σημείων ταύτισηςτων πληθυσμών αυτών με το ελληνικό έθνος, στη βάση της ελληνικής γλώσσας, της ορθόδοξης θρησκείας, του ελληνικού πολιτισμού, των κοινών προγόνων, με απώτερο στόχο τη συγκρότηση της εθνικής τους ταυτότητας για την ενσωμάτωσή τους στη φαντασιακή κοινότητα του ελληνισμού, γεγονός που κατά το Σύλλογο θα ολοκλήρωνε ή τουλάχιστον θα συμπλήρωνε την προσπάθεια για την αναβάθμιση των όρων ζωής τους. Θα επιχειρήσουμε έτσι στο κείμενο αυτό, μέσα από τη συνάντηση των επιστημών της Ιστορίας και της Ανθρωπολογίας, να ερμηνεύσουμε το Λόγο και τη δράση του συγκεκριμένου Συλλόγου στο ζητούμενο της "κατασκευής" της ελληνικής εθνικής ταυτότητας σε πληθυσμούς της Μικράς Ασίας, να δούμε πώς διαμορφώνεται ο Λόγος αυτός αναφορικά με την ενότητα του έθνους, που αφενός κάνει λόγο για "κινδύνους" που απειλούν τους Μικρασιάτες-γεγονός που σημαίνει ότι ο Σύλλογος βλέπει αυτούς ως μια ενιαία ομάδα- και αφετέρου προβάλλει θέσεις για την ταυτότητα των μικρασιατικών πληθυσμών και "κατασκευάζει" αντιλήψεις ετερότητας βασισμένες σε κριτήρια πολιτισμικά που ανάγινται τελικά σε εθνικά.