Η ανάγνωση ως πολιτισμική κατασκευή: τρόποι διαπραγμάτευσης της χρήσης των βιβλίων

Abstract

Η ανάγνωση ως κοινωνική πρακτική υπόκειται σε διαδικασίες πολιτισμικής κατασκευής. Κατά τις διαδικασίες αυτές, τα υποκείμενα διαμορφώνουν ενεργά την ανάγνωση μέσα από πρακτικές και χρήσεις των βιβλίων. Σε αυτό το πλαίσιο, η διατριβή διερευνά τρόπους με τους οποίους υποκείμενα της μεσαίας αστικής τάξης, προσλαμβάνουν τα βιβλία και τα νοηματοδοτούν ως αντικείμενα. Παράλληλα, προσεγγίζει την ανάγνωση ως δραστηριότητα που παράγει σχέσεις και προσφέρει μία καταγραφή της κινητικότητας, φωτίζοντας συνειδητές επιλογές των υποκειμένων, μέσα από την διάσταση των τόπων της ανάγνωσης. Το βιβλίο, ως αντικείμενο της αναγνωστικής δραστηριότητας, κινείται σε ενδιάμεσες ζώνες, εντοπίζεται στη ρευστότητα μεταξύ διανοητικού και υλικού και αυτή η ιδιαιτερότητά του εμποτίζει τις διαδικασίες χρήσης. Αναδύεται μία ιδιαίτερη ποικιλομορφία πρακτικών που αποδεικνύει ότι η ανάγνωση δεν είναι συμπαγής αλλά, απεναντίας, περιεκτική δραστηριότητα. Σε αυτό το πεδίο δράσης εντοπίζεται ένα ενεργό πλέγμα αποποιήσεων και συγκαταθέσεων όπου σχέσεις εξουσίας και απόλαυση πολλές φορές αναμετρώνται. Τα υποκείμενα επανιδιοποιούνται την ανάγνωση, διαμορφώνοντας εκδοχές της. Προβάλλουν συνήθως αντιστάσεις στην πειθαρχία που επιβάλλουν ή υποβάλλουν συγκεκριμένοι χώροι, θεσμοί και παραδόσεις δημιουργώντας όρους διαπραγμάτευσης και επιδιώκοντας αναγνωστική ελευθερία. Στην κατεύθυνση μιας ανθρωπολογίας της σύγχρονης ανάγνωσης, η μελέτη διερευνά σύγχρονες χρήσεις και νοήματα της ανάγνωσης στην καθημερινή ζωή αναθεωρώντας την υπόθεση μιας «ενιαίας» αναπαράστασης και αναδεικνύει την έννοια της πληθυντικότητας της ανάγνωσης στην καθημερινή ζωή των υποκειμένων σήμερα.

Reading as a social practice is subject to cultural construction processes. During these procedures, individuals actively shape reading through their own practices and uses.In this context the thesis explores ways by which middle class individuals perceive books and give meaning to them. In a parallel manner, through the aspect of reading spaces, reading is approached, as an activity that forms links and relations, and offers an account of book mobility by highlighting the individuals’ conscious choices. There is a certain difficulty to identify books as objects of reading activity. A book belongs between fluid intermediate zones, placed between the intellectual and the material. This special nature of books infuses the processes of their using. It therefore emerges, that there is a diversity of practices suggesting that reading is not a solid activity but rather, an inclusive one. In this field of action, where power relations and pleasure confront one another, there occurs a certain active nexus of consents and resistances. Individuals reclaim the practice of reading by forming their own versions of it. Usually, they resist discourses imposed by specific places, institutions and traditions, by creating and pursuing their own free reading experience. This dissertation explores individuals’ range of beliefs, feelings, values, and dispositions on books and reading from the standpoint of seeing it as a social practice. Towards an anthropology of the nowadays reader, the study looks into modern, everyday life uses and meanings of reading, by reconsidering the assumption of a 'single' representation of reading and highlighting a concept of reading as an inclusive activity of plurality.