Διερεύνηση του ρόλου της ανάδυσης του νοήματος στις σχεδιαστικές διεργασίες στους χώρους των αυτόνομων συστημάτων και των τεχνητών περιβαλλόντων

Abstract

Η αδυναμία εξήγησης των συμπεριφορών και λειτουργιών των αυτόνομων, ζωντανών και πολύπλοκων συστημάτων από τις διάφορες μηχανιστικές προσεγγίσεις της επιστήμης, έχει πρόσφατα στρέψει το ενδιαφέρον των επιστημόνων/ερευνητών στη διερεύνηση του μη-μηχανιστικού ρόλου του νοήματος στα αυτόνομα συστήματα. Το νόημα οδηγεί την αλληλεπίδραση των ζωντανών και έλλογων συστημάτων και επομένως, αποτελεί το βασικό κλειδί για την ανάλυση, εξήγηση και μοντελοποίηση κοινωνικών, επικοινωνιακών, γνωστικών, ψυχολογικών, ακόμη και βιολογικών καταστάσεων, και γενικότερα, καταστάσεων οι οποίες αφορούν στην αλληλεπίδραση ενός πράκτορα με το περιβάλλον του ή με άλλους πράκτορες. Έτσι, κάθε πλαίσιο εξήγησης της δημιουργίας και του νοήματος ενός πράκτορα, που ορίζεται στο γενικότερο επίπεδο της περιγραφής της παρατήρησης της αποτελεσματικότητας της δράσης του νοήματος και όχι της κατασκευής του, δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες που θέτουν οι παραπάνω επιστημονικές περιοχές. Στη διατριβή επιχειρείται η θεωρητική εδραίωση ενός πλαισίου που υποστηρίζει, αναλύει, επεξηγεί και περιγράφει την πορεία της δημιουργίας ενός αυτόνομου συστήματος, καθώς επίσης, την ανάδυση του απαραίτητου είδους των αναπαραστάσεων για την περαιτέρω ανάπτυξη της αυτονομίας του, η οποία λαμβάνει χώρα μέσω της διαρκούς εξέλιξης των γνωστικών του ικανοτήτων. Επιχειρείται η ανάλυση, επεξήγηση και περιγραφή του λειτουργικού περάσματος από το χαμηλότερο και στοιχειώδες επίπεδο βασικής αυτονομίας, μέχρι το επίπεδο της αυτό-κατευθυνόμενης, βάσει των δυναμικών προσδοκιών, μάθησης ενός αυτόνομου συστήματος. Ειδικότερα, υποστηρίζεται ότι ο λειτουργικός ρόλος των συγκεκριμένων αναπαραστάσεων εξασφαλίζεται από τη σημειωτική διάσταση της αλληλεπίδρασης του αυτόνομου συστήματος, έτσι ώστε το αυτόνομο σύστημα να περνάει από την πληροφορία στο νόημα. Ακολούθως, επιλέγεται το πλαίσιο των δυναμικών σημειωτικών διεργασιών του Peirce, ως το κατάλληλο για την εισαγωγή της σημειωτικής/ερμηνευτικής διάστασης στο κατάλληλα διαμορφωμένο και εμπλουτισμένο συστημικό-θεωρητικό πλαίσιο της κυβερνητικής 2ης-τάξης, και χρησιμοποιείται με τέτοιο τρόπο ώστε ο συνδυασμός των δύο πλαισίων να διαμορφώνει μια αρχιτεκτονική που θα επιτρέπει την εξέταση και υπόδειξη των αναπαραστάσεων ενός αυτόνομου συστήματος. Τέλος, για την επίδειξη του εύρους εφαρμογής του προτεινόμενου πλαισίου, επιχειρείται η χρήση του για την ανάλυση, εξήγηση και μοντελοποίηση καταστάσεων αλληλεπίδρασης ζωντανών συστημάτων στο βιολογικό, γνωστικό και κοινωνικό επίπεδο.