Γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί και οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών στην νοτιοανατολική Μεσόγειο

Abstract

Η παρούσα διδακτορική διατριβή αναδεικνύει τη γεωπολιτική σημασία της θαλάσσιας λεκάνης της Νοτιοανατολικής (Ν.Α.) Μεσογείου, αναφορικά με την ευρωπαϊκή ενεργειακή σταθερότητα και ασφάλεια. Η ανάλυση λαμβάνει χώρα υπό το πρίσμα των ενεργειακών ανταγωνισμών των κρατικών περιφερειακών και διεθνών δρώντων και στο πλαίσιο της ενδελεχούς εξέτασης των διεθνονομικών ζητημάτων θαλασσίων οριοθετήσεων των όμορων κρατών της θαλάσσιας αυτής λεκάνης, αποδίδοντας έμφαση στις σχέσεις Ελλάδος-Κύπρου-Τουρκίας. Έχοντας κατανοήσει ότι η υπό τις επιταγές του διεθνούς δικαίου επίλυση των ζητημάτων θαλασσίων οριοθετήσεων της Ν.Α. Μεσογείου θα αποτελέσει αποφασιστικό παράγοντα και παράμετρο αξιοποίησης των ενεργειακών κοιτασμάτων της περιοχής, προκειμένου διαφοροποιηθούν οι πηγές ενεργειακής προμήθειας της Ε.Ε., το ερευνητικό έργο επικεντρώνεται στην εις βάθος ανάλυση των δημιουργούμενων συμφωνιών / διαφορών οριοθετήσεων θαλασσίων ζωνών που οδηγούν σε αντίστοιχες συνεργατικές και συγκρουσιακές σχέσεις μεταξύ των γειτονικών κρατών της εν λόγω περιοχής. Η συνολική εξέταση των προβληματικών σημείων διεξάγεται υπό την αυστηρή σύμπλευση με τις προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου Θάλασσας, τόσο του συμβατικού όσο και του εθιμικού. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται ο τελικός αντικειμενικός σκοπός της διατριβής, ο οποίος είναι η κατάρτιση ενός πακέτου λύσεων πολιτικής, δικαιϊκής και τεχνικής υπόστασης, προκειμένου επιταχυνθεί η σύννομη οριοθέτηση και διαχείριση των θαλασσίων ζωνών της υπό εξέτασης περιοχής, και, κατ’ επέκταση η αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου αυτής προς όφελος των ίδιων των εμπλεκομένων κρατών και της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτής της παρεμβατικής δράσης, με βάση την ήδη δοκιμασμένη στη διεθνή δικαστική και κρατική πρακτική εφαρμογή ενιαίου θαλασσίου ορίου για ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδα, προτείνεται συγκεκριμένο πλάνο οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών στη Ν.Α. Μεσόγειο, στο οποίο, για λόγους αξιοποίησης από την ελληνική Πολιτεία, αποδίδεται έμφαση στις ελληνικές θαλάσσιες ζώνες. Επιπλέον, σε περίπτωση που οριοθετηθεί η ελληνική ΑΟΖ, μέσω της υιοθέτησης του παραπάνω πλάνου θαλάσσιας οριοθέτησης, προτείνεται η εφαρμογή ενός συστήματος θαλάσσιας επιτήρησης / αστυνόμευσής της, χρησιμοποιώντας την κατάλληλη υποδομή και τεχνικά μέσα.

This PhD thesis focuses upon the geopolitical importance of the Southeastern (SE) Mediterranean sea, regarding the European energy stability and security. The analysis takes place in the light of energy rivalries among the respective regional and international actors in the context of a thorough examination of the relevant issues of maritime delimitation of the neighboring countries. Having understood that under the requirements of international law, resolving the maritime delimitation issues of the area will be a decisive factor of using its energy reserves for the purpose of diversifying the energy supply sources of the EU, the research project focuses on an in-depth analysis of the emerging delimitation agreements / disputes that lead to corresponding cooperative and conflictual relationships between the neighboring states of the specific region. The ultimate objective is to draft a package of policy, juridical and technical solutions, to accelerate a law-abide demarcation and management of the maritime zones of the region, and hence the utilization of the energy wealth for the benefit of both the States concerned and Europe. As part of this intervention action, this thesis proposes a specific plan of maritime delimitation of the SE Mediterranean sea. In addition, it suggests the implementation of a contemporary maritime surveillance system.