Φυσική αναγέννηση υποβαθμισμένων μεσογειακών οικοσυστημάτων ως αποτέλεσμα αποκλεισμού της βοσκητικής πίεσης: η περίπτωση της Χίου

Abstract

Μελετήθηκε η ικανότητα της αναγέννησης της φυσικής βλάστησης ενός υποβαθμισμένου φρυγανικού οικοσυτήματος στο οροπέδιο του Αίπους της Χίου που έχει την χρήση βοσκοτόπου. Η αναγέννηση μελετήθηκε σε περιφραγμένες εκτάσεις που δημιουργούνταν κατά το έτος από το 1976. Μελετήθηκε επίσης η δομή του οικοσυτήματος που βόσκεται καθώς και η διαχείριση που υφίσταται σήμερα, καθώς και πιθανές εναλλακτικές λύσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν προκειμένου να πραγματοποιηθεί μια αειφόρος διαχείριση. Οι παράγοντες οι οποίοι εκτιμήθηκαν τόσο στο σύστημα που βόσκεται όσο και στις περιοχές που είχε αποκλειστεί η βόσκηση είναι η παραγωγικότητα των ποωδών φυτών δύο συνεχόμενα έτη, η φυτοκάλυψη των ξυλωδών φυτών, η ποικιλότητα καθώς και οι δείκτες ισοδιανομής και αφθονίας των ποωδών και ξυλωδών φυτών. Μετρήθηκαν οι αυξητικοί παράγοντες των ξυλωδών ειδών, όπως ύψος, βασική κάλυψη και βιοόγκος. Υπολογίστηκε επίσης το βιοφάσμα κάθε περιοχής και συγκρίθηκε με αυτά άλλων ελληνικών οικοσυστημάτων. Διαπιστώθηκε ότι η συμμετοχή των θεροφυτών στο βιοφάσμα άλλων νησιωτικών μεσογειακών περιοχών, ενώ μικρός είναι και ο αριθμός των ειδών, γενών και οικογενειών του συτήματος που βόσκεται σε σχέση μεάλλα ελληνικά φρυγανικά οικοσυστήματα. Η προστασία των περιοχών από τη βόσκηση δεν επηρεάζει την ποικιλότητα και την ισοδιανομή των ξυλωδών μειώνει όμως την κυριαρχία του Sarcopoterium spinosum με αντίσοιχη αύξηση του Pyrus amygdaliformls. Αντίθετα υπάρχει αύξηση όλων των αυξητικών παραμέτρων των ξυλωδών ειδών που προστατεύονται. Στα ποώση είδη διαπιστώνεται αύξηση της παραγωγικότητας, της ποικιλότητας και της ισοδιανομής των ποωδών ειδών στις περιοχές που προστατεύονται. Υπάρχει σαφής ομαδοποίηση των περιοχών ανάλογα με το χρόνο που προστατεύονται από τη βόσκηση με βάση την παρουσία των ποωδών. Μελετήθηκαν επίσης φυσικές και χημικές ιδιότητες του εδάφους σε όλες τις παραπάνω περιοχές και διαπιστώθηκε ότι υπάρχει σημαντική βελτίωση των φυσικών ιδιοτήτων (βάθος εδάφους, υδατοϊκανότητα, ποσοστό χονδρόκοκκων υλικών) ενώ τα θρεπτικά στοιχεία παρουσιάζουν τάσεις αύξησης στις περιοχές που προστατεύονται για λίγα χρόνια. Ακολουθείται μείωση των θρεπτικών στοιχείων πιθανότατα λόγω της αυξημένης ανάγκης για αυτά της υπερκείμενης βιομάζας. Τέλος μελετήθηκε η βοσκητική πίεση και η βοσκοϊκανότητα του οικοσυστήματος και διαπιστώθηκε ότι η παραγωγικότητα του βοσκοτόπου είναι ανεπαρκής να εκθρέψει τον πληθυσμό των αιγοπροβάτων της περιοχής. Διαπιστώθηκε επίσης ότι η βοσκητική πίεση αυξήθηκς τα τελευταία χρόνια.