Οικονομικές αξίες και πολιτική προστασίας της βιοποικιλότητας: η περίπτωση της μεσογειακής φώκιας monachus monachus στο Α. Αιγαίο

Abstract

Η εργασία αυτή έχει την αφετηρία της σε δύο περιπτώσεις: η πρώτη, πρακτικού χαρακτήρα αναφέρεται στην αναποτελεσματικότητα της ακολουθούμενης πολιτικής προστασίας του είδους Monachus monachus. Οι ακολουθούμενες επί τριάντα έτη πολιτικές προστασίας, είτε εθνικές είτε Κοινοτηκές, δεν κατάφεραν να ανατρέψουν την τάση έκλειψης του είδους. Οι διεθνείς ενέργειες που αναλαμβάνονται γι΄αυτό το σκοπό έχουν ως αποτέλεσμα την ίδρυση προστατευόμενων περιοχών, όπως το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλονήσου-Β. Σποράδων στην Ελλάδα, οι περιοχές Desertas Islands στην Μαδέρα και Cap Blanc στη Μαυριτανία, το νησί Montecristo στην Ιταλία. Παράλληλα στη Γαλλία δημιουργείται υποδομή για αναπαραγωγή του είδους σε αιχμαλωσία, στο Εθνικό πάρκο Port-Cros. Οι ενέργειες περιλαμβάνουν επίσης πραγματοποίηση επιστημονικών συνεδρίων, χρηματοδοτούμενες έρευνες καταγραφής των τελευταίων πληθυσμών και των καταφυγίων, προγράμματα διάσωσης νεογέννητων ορφανών ατόμων Μεσογειακής φώκιας στην Ολλανδία και αναμεταδιδόμενες από τα ΜΜΕ επανένταξεις ζώων στην Ελλάδα, βιβλιογραφία διαρκώς ογκούμενη από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα που μελετά το θέμα, προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης. Στη δεύτερη διαπίστωση, θεωρητικού χαρακτήρα, η οποία οδήγησε σ' αυτήν την εργασία, αναφέρεται στο κενό και στην αμηχανία που υπήρχε σε κάθε επιστημονική συνάντηση των φορέων και ερευνητών που ασχολούνται με το είδος, σχετικά με τη διαπλοκή αλιείας και Μεσογειακής φώκιας. Η διαπλοκή αυτή αποτελεί τυπικό παράδειγμα οικονομικής σύγκρουσης. Η οξύτητά της, οδηγεί σχεδόν το σύνολο των επιστημονικών ή πολιτικών συναντήσεων με αντικείμενο τη προστασία της Μεσογειακής φώκιας, να διαπιστώνει ότι "provided that deliberate killing is drastically reduce or eliminated, the probability of survival of the Greek Monk seal population is very high [...] the highest priority [should] be placed on reducing deliberate killings by fishermen." (IUCN.Elliniki Etairia 1994, σελ.10-11). Δεδομένης: α)της αναποτελεσματικότητας της ακολουθούμενης πολιτικής, β)της ελλειπούς μέχρι τώρα μελέτης των κοινωνικό-οικονομικών παραμέτρων της σύγκρουσης Μ. φώκιας/ψαράδων για τα κοινά αλιευτικά αποθέματα και, γ)της προόδου τα τελευταία χρόνια στις μεθοδολογίες οικονομικής αξιολόγησης της βιοποικιλότητας, η παρούσα εργασία θέτει προς διερεύνηση τις δυνατότητες συμπλήρωσης της υφιστάμενης πολιτικής προστασίας, με οικονομικές πολιτικές, συνδυασμένες με διαχειριστικές υποδείξεις.