Ελληνικά βιομηχανικά αρχεία: καταγραφή, ηλεκτρονική τεκμηρίωση και αξιοποίηση τους

Abstract

Αυτή η μελέτη πραγματεύεται τα ελληνικά ιστορικά βιομηχανικά αρχεία στο σύνολό τους, δηλαδή τα αρχεία, που εντοπίστηκαν σε όλο τον ελληνικό χώρο και όχι από μια μεμονωμένη γεωγραφική περιοχή ή με βάση ένα συγκεκριμένο τύπο βιομηχανίας από περίπου το 1850 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Άξονες της μελέτης είναι η παρουσίαση των αρχείων αυτών ως πληροφοριακές μονάδες, μέσα από τις καταγραφές που έγιναν, η κατάσταση στην οποία βρίσκονται και οι λόγοι για αυτήν, οι αιτίες και οι τρόποι με τους οποίους δημιουργήθηκαν τα τεκμήρια που αποτελούν τα αρχεία αυτά. Προτείνονται δράσεις και μέθοδοι για τη διάσωση και ανάδειξή τους και για τον εκπαιδευτικό ρόλο, που μπορούν να έχουν όπως κάθε αρχειακό υλικό. Η μελέτη περιλαμβάνει έναν έντυπο κατάλογο των καταγεγραμμένων αρχείων καθώς και την ηλεκτρονική του μορφή, την τεκμηρίωση των αρχείων αυτών σε ηλεκτρονικό περιβάλλον με βάση το Encoded Archival Description- Document Type Definition, το πρότυπο κωδικοποίησης της αρχειακής πληροφορίας, για την παρουσίαση των αρχειακών εργαλείων έρευνας σε ηλεκτρονικό περιβάλλον. Στο πρώτο κεφάλαιο της διατριβής γίνεται η παρουσίαση της κατάστασης στην οποία βρίσκονται τα ελληνικά ιστορικά βιομηχανικά αρχεία, επισημαίνονται οι αιτίες, που οδήγησαν σε αυτή και παρουσιάζεται η αντίστοιχη κατάσταση σε χώρες του εξωτερικού με σκοπό να υπάρξει μιασύγκριση και να υιοθετηθούν τα θετικά στοιχεία των ξένων παραδειγμάτων. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μια προσπάθεια να τεκμηριωθεί το περιεχόμενο των ιστορικών βιομηχανικών αρχείων μέσα από την παρουσίαση της δομής των εταιρειών και το νομικό τους πλαίσιο, τη φορολογική νομοθεσία και το εργατικό δίκαιο. Το τρίτο κεφάλαιο αποτελεί ένα ουσιαστικό πόρισμα, που προέρχεται από τις καταγραφές των αρχείων και της μελέτης, που έγινε πάνω σε αυτές. Καθώς καταγράφηκε και μελετήθηκε το μεγαλύτερο ποσοστό των βιομηχανικών αρχείων, που εντοπίστηκαν σε φορείς και επιχειρήσεις, πανελληνίως, έγινε εφικτή η πρόταση ταξινόμησης των αρχείων ανά είδος βιομηχανίας καθώς και μια γενική πρόταση ταξινόμησής τους. Το τέταρτο κεφάλαιο αναλύει τη μετατροπή της αρχειακής περιγραφής, από τα παραδοσιακά μέσα, τα έντυπα, στην ηλεκτρονική της μορφή. Το κεφάλαιο αυτό αποτελεί το θεωρητικό υπόβαθρο για την ηλεκτρονική τεκμηρίωση των αρχείων που καταγράφηκαν. Το πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο υπογραμμίζει την ανάγκη για τη διάσωση και την αξιοποίηση των ιστορικών βιομηχανικών αρχείων και προτείνει μεθόδους για αυτούς τους σκοπούς. Όσον αφορά στον έντυπο κατάλογο των αρχείων, για κάθε αρχείο υπάρχει μια περιγραφική καρτέλα, με τα πληροφοριακά πεδία του Δ.Ι.Π.Α.Π. και ακολουθεί η παρουσίαση του περιεχομένου τους, ταξινομημένο. Η ηλεκτρονική τεκμηρίωση των καταγραφών περιλαμβάνει ό,τι και η έντυπη. Το EAD είναι σε γλώσσα XML και για να διαβαστεί η κάθε εγγραφή απαιτείται η εγκατάσταση ενός XML editor.