Η Λέσβος και ο πολιτισμός της πέτρας (1850-1950): η περίπτωση του Σκαλοχωρίου και της Ανεμότιας

Abstract

Αντικείμενο αυτής της διατριβής είναι η μελέτη της τοπικής αρχιτεκτονικής της Λέσβου και των ανθρώπων των απασχολούμενων σε αυτόν τον κύκλο, από τα μέσα του 19ου, εποχή έναρξης των μεταρρυθμίσεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ως τα μέσα του 20ού αιώνα, απαρχή των κοινωνικών μετασχηματισμών της μεταπολεμικής περιόδου στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, στόχος της μελέτης είναι η διερεύνηση των παραγόντων εκείνων, που διαμόρφωσαν την αρχιτεκτονική ταυτότητα με βάση τη λιθοδομή, την οικιστική φυσιογνωμία και τα δίκτυα των δομημένων χώρων του νησιού. Ιδιαίτερα εστιάζει στην επίδραση, που άσκησε η οικονομική ακμή και η αύξηση του πληθυσμού της χριστιανικής κοινότητας της Λέσβου, σε συνδυασμό με τις φυσικές καταστροφές κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, στην ενίσχυση των λιθοκατασκευών και την ισχυροποίηση των συντεχνιών των πετράδων, με ιδιαίτερη έμφαση στη μελέτη των κομβικών τεχνιτών, των δικτύων των «ανθρώπων της πέτρας» και των κτισμάτων δύο χωριών, του Σκαλοχωρίου και της Ανεμότιας, ως αντιπροσωπευτικών όλου του νησιού κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο (1850-1912) και τη μετέπειτα συμπόρευση με το ελληνικό κράτος (1913-1950). Προβάλλεται έτσι η ανάδειξη των λιθόχτιστων κατασκευών, ο πολιτισμός της πέτρας, ως μνημείων πολιτισμικής κληρονομιάς.