Πολιτικές Διατήρησης και Προληπτικής Συντήρησης Βιβλιακού και Αρχειακού Υλικού

Abstract

Η διατριβή αυτή πραγματεύεται το ζήτημα της διατήρησης των συλλογών των βιβλιοθηκών και αρχείων της χώρας, εξετάζοντας την οργάνωση, τη διαχείριση και την εφαρμογή δράσεων προληπτικής και επεμβατικής συντήρησης, στο πλαίσιο λειτουργίας τους. Η χαρτογράφηση της υφιστάμενης κατάστασης έχει ως στόχο να εξετάσει την αειφορία των δράσεων αυτών, το πλαίσιο στο οποίο διεξάγονται και τις δυνατότητες διαρκούς ανάπτυξης της διατήρησης ως βασικής δράσης των φορέων αυτών. Έτσι, αποτιμάται η οργάνωση και η προώθηση της διατήρησης των συλλογών εντός των φορέων, αλλά και σε εθνικό επίπεδο, καθώς και η επίδραση της δομής και της λειτουργίας των φορέων στην εφαρμογή δράσεων διατήρησης στις συλλογές τους.Η έρευνα πραγματοποιήθηκε καταρχήν σε ένα πιλοτικό στάδιο, μέσω ερωτηματολογίου. Στη συνέχεια ακολούθησε η κυρίως έρευνα, μέσω ερωτηματολογίου και συνεντεύξεων. Το δείγμα της κυρίως έρευνας περιλαμβάνει βιβλιοθήκες και αρχεία της χώρας και συγκεκριμένα τέσσερις ομάδες βιβλιοθηκών (δημόσιες, δημοτικές, ακαδημαϊκές και βιβλιοθήκες τραπεζών) και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Η έρευνα οδήγησε στην ανάπτυξη ενός πρωτότυπου εργαλείου αυτο-αξιολόγησης των φορέων της χώρας, που στοχεύει να τους ευαισθητοποιήσει και να τους βοηθήσει να οργανώσουν τις δράσεις διατήρησης των συλλογών τους εφαρμόζοντας πολιτικές διατήρησης. Η διατριβή καταλήγει στο ότι η διατήρηση των συλλογών των βιβλιοθηκών και των αρχείων της χώρας δεν είναι διασφαλισμένη από σθεναρές δομές και οργάνωση, τέτοια ώστε να επιτρέπει την αειφορία των δράσεων που εντάσσονται σε αυτήν. Η έλλειψη σχεδιασμού και ανάπτυξης τέτοιων δράσεων, οφείλεται κυρίως στην υφιστάμενη ελλιπή υποστήριξη των φορέων σε πόρους και, σε εθνικό επίπεδο, σε κατευθύνσεις μέσω παροχής τεχνογνωσίας, προτύπων και οδηγιών. Παρόλα αυτά, οι δράσεις συντήρησης που εφαρμόζονται σε μεγάλο αριθμό φορέων, αλλά και η απασχόληση εκπαιδευμένων και καταρτισμένων υπαλλήλων σε θέματα διατήρησης που επηρεάζει την οργάνωση και την εφαρμογή δράσεων διατήρησης, είναι παράγοντες που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση και το έναυσμα για την πιο βιώσιμη ανάπτυξη δράσεων διατήρησης στους φορείς. Το εργαλείο αυτό-αξιολόγησης έχει τη δυναμική να συνεισφέρει στη δια βίου μάθηση των υπαλλήλων σε θέματα εφαρμογής πολιτικών διατήρησης, προκειμένου να ανατραπεί το μικρό ποσοστό φορέων που απασχολούν καταρτισμένο ή/και εκπαιδευμένο προσωπικό.

This thesis deals with the preservation of the library and archival collections held by Greek libraries and archives. It examines the application of both remedial and preventive conservation actions and their management through preservation policies. Its aims to provide a comprehensive documentation of the institutions’ preservation status and their support to preservation actions and to explore the sustainability of these actions and their future development as an integral part of the institutions’ operation, as well as the attitudes and perceptions regarding preservation issues, in order to determine whether a more robust organization of preservation at a regional or national level, is applicable and feasible.A nationwide research by survey, regarding the preservation status of the collections of Greek libraries and Archives, was conducted. The survey seeks, to understand and make the institutions’ current preservation actions, policies and overall approach towards preservation, more transparent. It also charts the current facilities and human resources available for the realisation of both conservation and preservation activities.The survey consists of two stages, a pilot survey and a main survey. Questionnaires were used for both surveys. Moreover, semi structured interviews were conducted for a selected number of institutions’ and organizations’ representatives. The main survey’s sample is the Public and Municipal libraries (P.L., M.L.), the Academic Libraries and the General State Archives (G.S.A.). The findings of the research showed that the preservation of library and archival collections in Greece is not performed in a sufficient and sustainable manner. The deficiencies in preservation actions and planning processes are mainly attributed to the shortage of resources and guidance. However, preservation actions currently undertaken by the institutions along with available trained personnel could play a role of triggering, further development and deepening of preservation in Greek Libraries and Archives. Finally, the research led to the development of a self-assessment tool, which can help institutions focus their activities and functions by assisting them in formulating a preservation policy and roadmaping their actions. Because the tool is based on the institutions’ actual needs and status and the survey’s sound results, it’s realism and applicability is an advantage for adoption.