Η χρήση αφηγηματικών δομών στη θεατρική αγωγή στα πλαίσια της σύγχρονης εκπαίδευσης

Abstract

Η παρούσα έρευνα εστιάζεται στο να διαπιστώσει κατά πόσο μπορεί το μάθημα της θεατρικής αγωγής να αναδιαμορφωθεί, επιτρέποντας στα παιδιά να αναπτύξουν τις ψυχο-συναισθηματικές και νοητικές τους ικανότητες μέσα από μια διαδικασία που βιώνεται από αυτά ως ωφέλιμη, απελευθερωτική και ευχάριστη. Η αρχική υπόθεση είναι ότι το παραμύθι μπορεί να παίξει ένα καταλυτικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια ως βάση για το χτίσιμο των ασκήσεων, θεατρικών παιχνιδιών και παραστάσεων εφαρμογής που θα πετύχουν αυτά τα επιθυμητά αποτελέσματα.Η διατριβή αποτελεί μια σύζευξη της θεωρητικής έρευνας με την πρακτική εφαρμογή. Σε αυτό το μεθοδολογικό μοντέλο η θεωρία και η πράξη αλληλοτροφοδοτούνται και αυτό αντανακλάται και στη γενική δομή του διδακτορικού, καθώς στο πρώτο μέρος παρατίθεται μια αναλυτική και θεωρητική προσέγγιση των παραμέτρων της θεατρικής αγωγής, καθώς και των μορφών αφήγησης που άπτονται της συγκεκριμένης έρευνας, και η χρήση τους ως παιδαγωγικού εργαλείου στο πλαίσιο της σύγχρονης εκπαίδευσης, ενώ στο δεύτερο μέρος σκιαγραφείται η εφαρμογή στην θεατρική-παιδαγωγική πράξη μέσα από πρακτικά παραδείγματα και μεθοδολογικές προσεγγίσεις που έχουν ως αφετηρία την αρχική έρευνα πάνω στο πολυσύνθετο χώρο της θεατρικής αγωγής, όπως και των αφηγηματικών δομών που εντάσσονται στη θεατροπαιδαγωγική αυτή προσέγγιση. Εδώ παρουσιάζεται ως εφαρμογή των όσων αναφέρονται στο πρώτο μέρος, στο αφηγηματικό κείμενο/παραμύθι Το Θαλασσολούλουδο.Τα αποτελέσματα που αντλήθηκαν από την πραγματοποίηση των θεατροπαιδαγωγικών δράσεων και εφαρμογών αναδιαμόρφωσαν και εμπλούτισαν την ανάλυση πάνω στις δυνατότητες, τις προκλήσεις και την χρησιμότητα της προτεινόμενης θεατροπαιδαγωγικής προσέγγισης και σύνθεσης μεθόδων, πρακτικών και αφηγηματικών ειδών. Επομένως, στόχος και φιλοσοφία αυτής της έρευνας είναι να δοθεί στον μελετητή μία ολοκληρωμένη διάσταση της ανάλυσης των θεωρητικών, ιστορικών και μεθοδολογικών παραμέτρων της θεατρικής αγωγής με συγκεκριμένες δράσεις που ενσωματώνουν μεθοδολογικές καινοτομίες, μέσα από διαδικασίες πειραματισμού.Η μεθοδολογία που ακολουθείται συνδυάζει τη θεωρητική-αναλυτική έρευνα στην οποία βασίζεται η διατριβή με βάση την οποία «κτίζεται» η θεατρική-παιδαγωγική πράξη, που με την σειρά της αναδιαμορφώνει το θεωρητικό μέρος και την γενική πρόταση/θέση στην οποία καταλήγει η έρευνα και την εφαρμοσμένη έρευνα που βασίζεται στην πρακτική έρευνα που περιλαμβάνει πρακτικές μεθόδους προσέγγισης των θεωρητικών ζητημάτων με τη χρήση ερωτηματολογίων από συμμετέχοντες μαθητές και συνεντεύξεων από διδάσκοντες, που ως σκοπό έχουν να επιτύχουν την ενεργή εμπλοκή των συμμετεχόντων στη θεατρική αγωγή, εμπλουτίζοντας με αυτόν τον τρόπο την έρευνα.Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων μπορεί να προσφέρει υποστήριξη τόσο σε θεατροπαιδαγωγούς όσο και επαγγελματίες του παιδικού θεάτρου, αφενός προσφέροντας στην κατανόηση των σύνθετων ισορροπιών που χαρακτηρίζουν την θεωρητική θεατρική προσέγγιση και την πρακτική της θεατρικής αγωγής αφετέρου ενισχύοντας τη βαρύτητα των εξαγόμενων συμπερασμάτων για τη συμμετοχή του παιδιού στη διαδικασία της θεατρικής πράξης.

This thesis is a combination of theoretical research into theatrical education and its implementation in practice. In this methodological model, theory and action develop mutually. This logic is reflected in the general structure of the thesis, as from its first part it provides an analytical and theoretical approach to the parameters of theatrical education and the forms of storytelling related to the specific research. The second part illustrates the implementation in theatre-pedagogical practice and methodological approaches which are founded on the original research into the complex field of theatrical education as well as the narrative structures which have been included in this theatre-pedagogical approach. The data and conclusions arising from the realization of theatre-pedagogical actions and implementations reshaped and enriched the analysis of the opportunities, the challenges and the usefulness of the proposed approach and synthesis method, techniques and narrative forms.Before the reader is offered a mapping of the contents structure, it is appropriate at this point to make clear that the purpose and philosophy behind this proposal is to provide the scholar with a comprehensive doctoral thesis which is based on historical, theoretical and methodological aspects of theatrical education and moves on by presenting the reader with specific instances of practice, which incorporate methodological innovations, testing the proposed synthesis of methods, practices and narrative forms applied. The initial consideration evolves through the implementation phase and proposes practical and tangible new opportunities to new and experienced fellow teachers, both as a source of information and as a methodological and practical tool.With respect to the contents’ structure, the introduction maps out the pertinent context in historical, methodological/theoretical terms, while the objectives of this thesis are being outlined. The first of the two parts deals with the theoretical parameters of theatre and its uses as a pedagogical tool within educational context. The second part provides a case study comprised of the implementation of what this thesis proposes in the form of a theatrical-pedagogical project in secondary schools. The tale ‘sea-flower’ is the narrative platform on which the project is based. The procedure, stages and methods of realization are presented in detail and its pedagogical impact is discussed in length, based on the experiential educational approach used. The methodology employed throughout the thesis can be described as belonging to the mixed/multi-methodological paradigm. This qualitative research hinges on a model akin to action research, in which the initial theoretical model is tested through practical implementation which in turn enriches the theory underpinning this thesis. Questionnaires and interviews have been used as a supplementary methodological tool in order to obtain additional qualitative data with a view to enrich and anchor the conclusions arising from this thesis.