Σύγχρονες όψεις του κυβερνοχώρου: μια κοινωνική ανάλυση των επικοινωνιακών διαστάσεων και προοπτικών των ιστολογίων (weblogs)

Abstract

Η διαρκής ανάπτυξη της Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) στο σύγχρονο κοινωνικό τοπίο φαίνεται να αποτελεί ένα πρόσφορο έδαφος ανοιχτού διαλόγου, με σκοπό το συστηματικό επαναπροσδιορισμό του ρόλου των τεχνουργημάτων της ανθρώπινης ευρηματικότητας σε σχέση με τις κοινωνικές πρακτικές των δρώντων προσώπων. Με αφετηρία τη συγκεκριμένη διαπίστωση, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο τα ιστολόγια ως μια μορφή σύγχρονου μέσου κοινωνικής δικτύωσης είναι δυνατόν να προσεγγιστούν ως οιονεί κοινωνικοτεχνικά συστήματα.Ο στόχος της διατριβής είναι η μελέτη της ελληνόφωνης μπλογκόσφαιρας μέσω της καταγραφής των επικοινωνιακών πρακτικών των ελληνόφωνων bloggers. Οι κεντρικοί θεματικοί άξονες αφορούν στη συλλογή δεδομένων που σχετίζονται με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των bloggers, τις επικοινωνιακές τους πρακτικές, το περιεχόμενο των ιστολογίων, τις νοηματοδοτήσεις/ερμηνείες των συμμετεχόντων στην έρευνα, καθώς και τις σχέσεις που διασυνδέουν τις πρακτικές τους με άλλα πρόσωπα και λειτουργίες.Μέσα από την προτεινόμενη θεωρητική προσέγγιση επιχειρείται η διερεύνηση της δυνατότητας μελέτης του πεδίου των ιστολογίων ως οιονεί αυτοποιητικών κοινωνικοτεχνικών συστημάτων, τα οποία δεν συγκροτούνται (απλώς) από ένα πλήθος διαδρώντων προσώπων, αλλά μέσω της κανονικοποίησης των επικοινωνιακών ενεργημάτων στο πλαίσιο μιας ενδοϋπολογιστικά ηνιοχούμενης διαδραστικής διαδικασίας. Οι bloggers αντιμετωπίζονται ως πρόσωπα/μέλη ενός κοινωνικοτεχνικού συστήματος και η διερεύνηση και κατανόηση των πρακτικών τους μπορεί να υλοποιηθεί στο πλαίσιο συστημάτων παρατήρησης επικοινωνιακών δρώντων υποκειμένων, σε μια διαδικασία σχηματισμού του «ενδόκοσμου» αυτού του συστήματος. Εξετάζεται επίσης ο βαθμός στον οποίο τα ιστολόγια συγκροτούν ένα κοινωνικοτεχνικό σύστημα μέσω της παραγωγής νοηματικά αναγνωρίσιμων επικοινωνιακών ενεργημάτων.Για τον έλεγχο των προηγούμενων θέσεων εφαρμόστηκε ο συνδυασμός δύο μεθοδολογικών εργαλείων: χρήση διαδικτυακού ερωτηματολογίου και διεξαγωγή διαδικτυακού τύπου συνεντεύξεων. Η έρευνα πεδίου πραγματοποιήθηκε το διάστημα από 25/10/2010 έως 20/08/2011 με τη συμμετοχή 672 bloggers στο ερωτηματολόγιο και την πραγματοποίηση 25 συνεντεύξεων. Ολοκληρώθηκε μια περιγραφική στατιστική ανάλυση και παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Επίσης συγκροτήθηκαν έντεκα κεντρικοί θεματικοί άξονες, από την ανάλυση του περιεχομένου των συνεντεύξεων, μέσω των οποίων επιχειρήθηκε η καταγραφή των επικοινωνιακών πρακτικών, ερμηνειών και νοηματοδοτήσεων των συμμετεχόντων.Συμπερασματικά, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο πεδίο της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας η χρήση της συστημικής σκέψης για την προσέγγιση των ιστολογίων ως οοινεί κοινωνικοτεχνικών συστημάτων τα οποία παράγουν και αναδιαμορφώνουν αυτοπεριγραφές του κοινωνικού συστήματος, μέσω της χρήσης τεχνολογιών κοινωνικής δικτύωσης. Πιστεύω ότι μια πιθανή περαιτέρω διερεύνηση αυτής της θεωρητικής σκοπιάς σε συνάρτηση με τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να τεκμηριώσει μελλοντικά μια σύγχρονη θεωρία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

The continuous development of Information and Communication Technology (ICT) in the modern social landscape seems to be a breeding ground for open dialogue, with a view to systematically redefine the role of artifacts of human inventiveness in relation to the social practices of persons acting. Starting from this finding is very interesting to investigate the way in which blogs as a form of modern media social networking can be considered as quasi sociotechnical systems.The aim of the thesis is focused on the study of Greek-speaking blogosphere under recording of communicative practices of Greek-speaking bloggers. The central themes relating to the collection of data related to the demographic characteristics of bloggers, their communication practices, the content of blogs, the meanings and interpretations of the participants, and the relationships that link their practices with other persons and functions.Through the proposed theoretical approach seeks to explore the feasibility study of the field of weblogs as potential autopoietic sociotechnical systems that are not set up (just) by a sum of acting persons, but through the normalization of communicative actions in a computer mediated interactive process. The bloggers are treated as persons / members of a sociotechnical system and characterized as observational system communication actors in a process of formation of "inner world" of this system. It also assesses the extent to which blogs structure a sociotechnical system by generating meaningful communicative practices.For the control of previous positions applied combining two methodological tools: use online questionnaire and conducting online interviews formula. The fieldwork was carried out during the period from 25/10/2010 to 20/08/2011 with the participation of 672 bloggers in the questionnaire and the implementation 25 interviews. A descriptive statistical analysis and presentation of results was performed. Also eleven central themes from the content analysis of interviews were produced through which I attempted to record the communication practices, interpretations to participants.In conclusion, through my dissertation I tried to propose in the field of Greek scientific community the use of systemic thinking to approach blogs as potential sociotechnical systems which produce and remodeling self-description of the social system through the use of social networking technologies. The proposal is considered to support continuation of the research process until it can be fully established as a modern theory of social media research.