Η εξέλιξη του ελληνικού υφάσματος - Αιγαίο: η επιρροή της τεχνολογίας ύφανσης στο σχεδιασμό (design) υφάσματος

Abstract

Το αντικείμενο αυτής της διδακτορικής διατριβής είναι η καταγραφή και ανάλυση υφασμάτων από την περιοχή του Αιγαίου. Η έρευνα επικεντρώνεται στην εξέλιξη των υφαντικών σχεδίων, ιδιαίτερα κατά την μετάβαση από τους χειροκίνητους τρόπους κατασκευής τους σε βιομηχανικές μεθόδους (19ος αι). Καταγράφονται ψηφιακά υφάσματα από διάφορες συλλογές, από την περίοδο αρχές 19ου αιώνα - αρχές 20ου. Το κεντρικό ζήτημα που προσεγγίζεται είναι η σχέση τέχνης και τεχνολογίας - μια σχέση που χαρακτηρίζει όλες τις εφαρμοσμένες τέχνες – ιδιαίτερα όμως σημαντική στον σχεδιασμό υφάσματος λόγω της εξάρτησης της δυνατότητας σχηματισμού σχεδίου κατά την ύφανση, από την διαθέσιμη τεχνολογία ύφανσης. Εξετάζεται πως αυτή η σχέση επηρεάζεται από την αυτοματοποίηση της υφαντικής. Τα υφαντά που μελετώνται, αναλύονται και κατηγοριοποιούνται ως προς τις τεχνικές ύφανσής τους, και ως προς τα σχέδιά τους (μοτίβα και σύνθεση). Τα σχέδια αναλύονται χρησιμοποιώντας την μέθοδο της γεωμετρικής ανάλυσης η οποία δίνει τη δυνατότητα της συστηματικής κατηγοριοποίησης των επαναλαμβανόμενων σχεδίων ονομάζοντας τα «είδη» των σχεδίων. Από την ανάλυση των συμμετριών των υφαντικών σχεδίων βγαίνει το συμπέρασμα ότι στη χειροποίητη υφαντική υπάρχει μία αυστηρή αντιστοιχία σχεδίων και τεχνικών, η οποία φαίνεται να ισχύει και σε άλλους πολιτισμούς όπου χρησιμοποιούνται οι ίδιες τεχνικές. Με την σταδιακή αυτοματοποίηση της ύφανσης σταματά να είναι τόσο αυστηρή αυτή η σχέση και ο σχεδιασμός αλλάζει σημαντικά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εξετάζεται ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης τέχνης και τεχνικής που συντελέστηκε μέσω του κινήματος arts and crafts, αποτελώντας την αρχή της διαμόρφωσης του σχεδιασμού (design) υφάσματος και των εφαρμοσμένων τεχνών γενικότερα.