Βιοποικιλότητα επικονιαστών και χρήσεις γης της Νήσου Αίγινας

Abstract

Η παρούσα διατριβή μελετά την βιοποικιλότητα των άγριων μελισσών σε σχέση με τις καλύψεις/χρήσεις γης στη Νήσο Αίγινα. Η συλλογή των εντόμων πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο των πινακοπαγίδων σε 34 σημεία δειγματοληψίας σε ενδιαιτήματα επιλεγμένα συστηματικά σε όλο το νησί (δάσος, φρύγανα, καλλιέργειες). Οι συλλεγμένες άγριες μέλισσες ταξινομήθηκαν αρχικά στο εργαστήριο σε είδη ή μορφοείδη. Για την ανάλυση τοπίου, πραγματοποιήθηκε ταξινόμηση της δορυφορικής εικόνας Landsat 8 για τη δημιουργία χάρτη με τις καλύψεις/χρήσεις γης που περιελάμβανε τις παρακάτω ομάδες: αστική περιοχή, καλλιέργειες, δάσος, φρύγανα, θάλασσα, άγονο. Εκτιμήθηκαν οι τιμές της αφθονίας και ο πλούτος ειδών των μελισσών ανά σημείο δειγματοληψίας. Επειδή υπήρχε επικάλυψη μεταξύ των επιμέρους ακτίνων με κέντρο τα σημεία δειγματοληψίας, για την ανάλυση τοπίου επελέγησαν 20 σημεία δειγματοληψίας: 4 σημεία δάσους, 8 φρυγάνων και 8 καλλιεργειών. Υπολογίστηκαν οι δείκτες του τοπίου, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν ως ανεξάρτητες μεταβλητές στην ανάλυση. Οι δείκτες ήσαν η επιφάνεια, η μέση επιφάνεια (δηλ. συνολικό άθροισμα κατατμημάτων για την κάθε κάλυψη/χρήση γης διαιρούμενο με τον αριθμό κατατμημάτων της ίδιας κάλυψης/χρήσης γης), ο αριθμός κατατμημάτων, ο μέσος λόγος περιμέτρου:επιφανείας, και μέση περίμετρος για κάθε μια από τις πέντε ακτίνες του τοπίου από το κέντρο της κάθε θέσης δειγματοληψίας, (250, 500, 750, 1000 και 1250 m). Ως εξηρτημένες μεταβλητές χρησιμοποιήθηκαν η αφθονία και ο πλούτος ειδών των μελισσών. Στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα παρατηρήθηκαν, για διάφορες ακτίνες, σε όλα τα σημεία με κέντρο δειγματοληψίας το δάσος, τα φρύγανα και τις καλλιέργειες. Ενδιαφέρον, πάντως, έχει το αποτέλεσμα σε περιοχές με κέντρο δειγματοληψίας τα φρύγανα και γειτονική κάλυψη τη θάλασσα, που ίσως οφειλόταν είτε στον μεγαλύτερο αριθμό μελισσόφιλων φυτικών ειδών (που δεν έχει μελετηθεί στο παρόν), είτε στις ποικίλες θέσεις φωλιάσματος λόγω του ανοιχτού των παραθαλάσσιων περιοχών. Η αφθονία των άγριων μελισσών επηρεάζεται θετικά από το μέγεθος της επιφάνειας (εξαιρείται η κάλυψη «φρύγανα» και «δάσος»). Η αφθονία επηρεάζεται θετικά από τη μέση επιφάνεια της κάθε κάλυψης/χρήσης γης, την μέση περίμετρο σε όλες τις κλίμακες του τοπίου, τον αριθμό κατατμημάτων (εξαιρείται η κάλυψη «δάσος» και «φρύγανα»), καθώς και από το μέσο λόγο περιμέτρου:επιφανείας (εξαιρείται η κάλυψη «δάσος» και «φρύγανα»), αν και όχι σε όλες τις κλίμακες. Όσον αφορά τον πλούτο ειδών επηρεάζεται θετικά από την επιφάνεια σε όλες τις καλύψεις/χρήσεις γης εκτός από την κάλυψη «δάσος» και «φρύγανα». Επίσης, ο πλούτος ειδών επηρεάζεται από τον δείκτη της μέσης επιφάνειας, τον αριθμό των κατατμημάτων, καθώς και από το μέσο λόγο περιμέτρου:επιφανείας άλλα όχι σε όλες τις κλίμακες. Ο πλούτος ειδών δεν επηρεάζεται από τη μέση περίμετρο.Είδη μελισσών, τα οποία έχουν ταξινομηθεί ως ένα είδος αλλά ίσως να ανήκουν σε περισσότερα από ένα, μπορεί να διαφοροποιήσουν τα αποτελέσματα. Πάντως φαίνεται ότι σε κάθε περίπτωση η ανάλυση του τοπίου της Αίγινας σχετικά με την κατανομή της βιοποικιλότητας των μελισσών θα έχει ενδιαφέρον. Τούτο, πιθανότητα, διότι η παρούσα είναι η πρώτη έρευνα συστηματικής ανάλυσης του συνόλου μιας ευρύτερης περιοχής με ενιαία οντότητα (νησί) σε παγκόσμια κλίμακα.

The present thesis studies the biodiversity of wild bees in relation to land cover/ land uses on the island of Aegina. The collection of insects was made by the pantrap method in 34 sampling points across the whole island (forest habitat, phrygana and crops). The collected wild bees were identified firstly as species or morphospecies in laboratory. A Landsat 8 satellite image was classified using remote sensing techniques to create maps with classes: urban land use, forestry, phrygana, crops, sea and barren for landscape analysis. The values of abundance and species richness were estimated per sampling point. The sampling points chosen for the analysis of the landscape were 20: 4 for the forest, 8 for phrygana and 8 for crops, as there was overlap at all scales. Landscape indices were calculated, which were used as independent variables in the analysis. Landscape indices were class area, mean area (sum number of patches for each land cover/use, divided by the number of patches the same land cover/use), number of patches, mean perimeter area ratio, mean perimeter in five radii (250, 500, 750 , 1000 and 1250 m) from the Centre of each site. Dependent variables were used the abundance and species richness of bees.Statistically significant results were observed for sites with sampling points forest, phrygana and crops at all scales. The result was important, where sampling points were in phryganic systems neighbored by the sea, which might be due to a higher attractiveness to pollinators of plant species (has not been studied in this), either in the diverse nesting sites due to open the coastal areas. The abundance of wild bees was positively affected by the size of classes area (excluding phryganic systems and forestry). The abundance was positively affected by the area mean of each land cover/use and mean perimeter at all examined radii, number of patches (excluding phryganic systems and forestry), and by the mean perimeter area ratio (excluding phryganic systems and forestry), but not at all scales.Species richness was influenced positively by the classes area, apart from the instance where class area is forestry and phryganic systems. Moreover, species richness was influenced by the area mean, the number of patches and the mean perimeter area ratio but not at all scales. Species richness was not affected by the mean perimeter.Bee specimens, which are identified as one species, may be more than one species, may diversify the results. In every case, the landscape analysis of Aegina will be interesting on the distribution of biodiversity bees. This is the first survey systematic analysis of a large area with a single entity (island) on a global scale.