Χωρικός σχεδιασμός στην Ελλάδα : έλλειμα εφαρμογής μέσω γεωπληροφορικών συστημάτων

Abstract

Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή πραγματεύεται το χωρικό σχεδιασμό στον Ελλαδικό χώρο, από την αρχή της συγκρότησης των ελληνικών πόλεων με την θέσπιση των πρώτων Δήμων και Κοινοτήτων στην Ελλάδα. Σκοπός είναι πρωτίστως να δειχθούν οι προσπάθειες ελέγχου της δόμησης μέσω χωροταξικού σχεδιασμού, έτσι ώστε να πέσει φως στα αίτια της συνεχούς και επαναλαμβανόμενης, όπως μαρτυρά η ιστορία, «άναρχης» και απρογραμμάτιστης δόμησης. Στη συνέχεια να προσδιορισθούν οι επιπτώσεις του εκ των υστέρων σχεδιασμού στο περιβάλλον, την οικονομία και στο κοινωνικό σύνολο αντίστοιχα. Για να προσδιοριστούν και να συγκεκριμενοποιηθούν οι προσπάθειες για σχεδιασμό του χώρου έστω και εκ των υστέρων, γίνεται ευρεία αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο που σταδιακά αναπτύχθηκε στη χώρα, ενώ δίνεται έμφαση στη σημασία του εκάστοτε νομοσχεδίου ή προεδρικού διατάγματος, που αφορά το χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό των «προβληματικών», εκτός σχεδίου πόλεως, περιοχών. Για τον έλεγχο του κατά πόσο υπάρχει έλλειμμα εφαρμογής χωρικού σχεδιασμού, εφαρμόστηκαν μέθοδοι της Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και της εφαρμογής των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών, σε μια συγκεκριμένη περιοχή της Ελλάδας. Η σημασία του ελέγχου μέσα από την οπτικοποίηση της διαδικασίας συγκριτικού ελέγχου, παλαιότερων καταστάσεων του χώρου με μια πιο πρόσφατη, έγκειται στο γεγονός ότι η αντιπαραβολή φέρνει στην επιφάνεια το τι συμβαίνει στην περιοχή και το βαθμό στον οποίο οι εξελίξεις κινούνται εντός των θεσμικών και των ρυθμιστικών πλαισίων της χωρικής δυναμικής.

The purpose of this thesis is to discuss the development and explore the efficiency with which the Greek spatial planning framework regulates land-uses and controls urban expansion. The thesis is divided into two parts. The first, reviews the evolution of key spatial planning efforts – in the form of Acts, regulations and initiatives - launched in an attempt to control urban expansion and regulate land-uses. This sheds light on the causes and consequences of unordered development, noted particularly in the peri-urban zone of all Greek urban agglomerations. Subsequently, the physical and socio-economic consequences of ‘a posteriori planning’ are discussed, underscoring an ‘implementation deficit’. The second part of the thesis explores unordered urban expansion in the Eukarpia Municipality of the Thessaloniki metropolitan area. The ‘implementation deficit’ of the a posteriori approach to land-use planning, is investigated through remote sensing and Geographical Information Systems.