Ο ρόλος της σύνθεσης του τοπίου και του κλιματικού προφίλ στη γεωγραφική κατανομή της άγριας μελισσοπανίδας στη Λέσβο

Abstract

Οι άγριες μέλισσες αποτελούν θεμελιώδη είδη με καθοριστική σημασία στη διατήρηση των οικοσυστημικών λειτουργιών, στη διασφάλιση της παραγωγικότητας και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας φυσικών και ημιφυσικών ενδιαιτημάτων. Η διατήρηση της ποικιλότητας και της αφθονίας των άγριων μελισσών εξασφαλίζει, μέσω των προσφερόμενων από αυτές επικονιαστικών υπηρεσιών, την αειφορία των παραπάνω ενδιαιτημάτων. Η ποικιλότητα, αφθονία και σύνθεση ειδών των άγριων μελισσών επηρεάζεται από τους τύπους ενδιαιτημάτων του τοπίου. Συνεπώς, η γνώση της κατανομής των μελισσών σε σχέση με τους τύπους κάλυψης γης έχει καθοριστική σημασία στον προσδιορισμό των περιβαλλοντικών τους απαιτήσεων.Στην παρούσα εργασία διερευνήθηκε α) η αφθονία τριών κλάσεων μεγέθους μελισσών (μικρές, μεσαίες και μεγάλες), β) η συνολική αφθονία και γ) ο συνολικός αριθμός ειδών (πλούτος ειδών) μελισσών σε ελαιώνες και φρύγανα αντίστοιχα, σε σχέση με την απόσταση από τα γειτονικά ενδιαιτήματα. Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις του μεγέθους σώματος των άγριων μελισσών, που συλλέχθηκαν σε συστηματικές δειγματοληψίες κατά τη χρονική περίοδο 2004 – 2007. Από τις δειγματοληψίες αυτές επελέγησαν τα είδη με τη μεγαλύτερη αφθονία και δημιουργήθηκαν χάρτες κατανομής τους σε σχέση με τους τύπους κάλυψης γης. Τέλος, πραγματοποιήθηκε πρόβλεψη της πιθανής κατανομής τεσσάρων σπάνιων ειδών με τη χρήση του μοντέλου της μέγιστης εντροπίας (Maximum Entropy, Maxent). Βρέθηκε ότι για κάθε ένα από τα γειτονικά ενδιαιτήματα (δηλαδή, ελαιώνες και φρύγανα), οι επιμέρους αφθονίες, μικρών μεσαίων και μεγάλων μελισσών, όπως και η συνολική αφθονία και ο πλούτος ειδών των μελισσών δεν εξαρτώνται από την απόσταση από τα γειτονικά ενδιαιτήματα. Τα είδη με τη μεγαλύτερη αφθονία από το σύνολο των δειγματοληψιών ήταν τα Lasioglossum marginatum, Anthophora dalmatica, Andrena panurgimorpha, Eucera digitata και Anthophora rubricrus. Από τους χάρτες κατανομής τους διαπιστώθηκε ότι τα παραπάνω είδη συλλέχθηκαν σε ποικιλία τύπων ενδιαιτημάτων. Τέλος, με τη χρήση του μοντέλου Maxent λήφθηκαν χρήσιμες και ακριβείς προβλέψεις της πιθανής κατανομής των ειδών με μικρή αφθονία (Andrena schulzi, Anthophora aestivalis, Chelostoma handlirschi και Melecta festiva), καταδεικνύοντας τη δυνατότητα εφαρμογής του συγκεκριμένου μοντέλου σε δεδομένα σπάνιων και απειλούμενων ειδών.

Wild bees are keystone species with significant importance in the maintenance of ecosystems’ functions, in the assurance of the productivity and in the conservation of biodiversity of natural and seminatural habitats. The maintenance of diversity and abundance of wild bees ensure the continuity of the above habitats, through the provision of their pollination services. The diversity, abundance and species composition of wild bees are affected by the landscape structure. Therefore, the knowledge of the distribution of bees in relation to specific land cover types is important in the determination of their environmental requirements.In the present study the relationship between the a) abundance of three classes of body size (small, medium and large bees), b) the total abundance and c) species richness of all size classes of bees collected in olive groves and phrygana, respectively with the distance of the near habitats was examined. For this purpose a series of measurements of the body size of bees that were collected during the sampling period of 2004 to 2007 were performed. From these collections the species with the highest abundances were determined and their distribution was mapped in relation to land cover types. Finally, using the model of maximum entropy (Maxent) the potential distribution of four rare species was predicted.It was found that the abundance of small, medium and large bees, the total abundance and the species richness of bees were not dependant from the distances of near habitats. The species with the highest abundance from the total samplings were Lasioglossum marginatum, Anthophora dalmatica, Andrena panurgimorpha, Eucera digitata and Anthophora rubricrus. From their distribution maps it was found that these species were collected in a variety of habitat types. Finally, using the Maxent model valuable and adequate predictions of the potential distribution of species with low abundance (Andrena schulzi, Anthophora aestivalis, Chelostoma handlirschi and Melecta festiva) were obtained, thus demonstrating the suitability of this model for rare and threatened species data.