Επιπτώσεις της σύνθεσης του τοπίου στην ποικιλότητα των μοναχικών μελισσών

Abstract

Στόχος: Η διατήρηση της ποικιλότητας των άγριων μοναχικών μελισσών, αναμένεται να προάγει τις υπηρεσίες επικονίασης και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στο Μεσογειακό τοπίο. Μέχρι τώρα έχουν μελετηθεί εκτενώς οι επιδράσεις της σύνθεσης του τοπίου στην ποικιλότητα των επικονιαστών στα αγροτικά οικοσυστήματα απλής χωρικής δομής στην κεντρική Ευρώπη. Ανάλογες εργασίες στο σύνθετο Μεσογειακό τοπίο, έχουν πραγματοποιηθεί σε περιορισμένη έκταση. Σκοπός της παρούσης εργασίας είναι η εξέταση της απόκρισης της ποικιλότητας των άγριων μοναχικών μελισσών, στα πρότυπα της σύνθεσης του τοπίου μιας τυπικής Μεσογειακής περιοχής. Τοποθεσία και μέθοδοι: Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε μια τυπική Μεσογειακή περιοχή, η οποία βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της νήσου Λέσβου και περιλαμβάνει την χερσόνησο της Αμαλής. Εξετάσθηκε η σχέση της ποικιλότητας των άγριων μοναχικών μελισσών α) με τη συνολική επιφάνεια του ενδιαιτήματος των φρυγάνων και μακί που περιβάλλουν την περιοχή δειγματοληψίας και β) με την ετερογένεια του τοπίου σε οκτώ επιλεγμένες θέσεις δειγματοληψίας. Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε εξετάζοντας ταυτόχρονα για τα αποτελέσματα που αποδίδονται με την εφαρμογή τριών διαφορετικών μεθόδων δειγματοληψίας των εντόμων και την απόδοση των προτύπων της σύνθεσης του τοπίου από δύο χάρτες διαφορετικών μεθόδων χαρτογραφικής αποτύπωσης. Οι τρεις δείκτες ποικιλότητας των εντόμων προέκυψαν από: α) το συνολικό πλούτο ειδών για κάθε θέση από την εφαρμογή έξι μεθόδων δειγματοληψίας (Observation plots, Standardized transect walks, Variable transect walks, Pan traps και δυο τεχνικών Trap nests), β) τον πλούτο ειδών Jackknife για το δείγμα της μεθόδου Variable transect walks και γ) τον πλούτο ειδών Jackknife για το δείγμα της μεθόδου Pan traps. Η εκτίμηση των δεικτών πραγματοποιήθηκε μέσω του λογισμικού EstimateS. Οι δυο χάρτες των ενδιαιτημάτων που χρησιμοποιήθηκαν για την απόδοση των προτύπων της σύνθεσης του τοπίου, προήλθαν από πολυφασματική ταξινόμηση και φωτοερμηνεία δύο δορυφορικών εικόνων, χαμηλής και υψηλής χωρικής ανάλυσης αντίστοιχα. Ο πρώτος χάρτης παρουσίαζε ένα ψηφιδωτό πρότυπο, ενώ αντίστοιχα ο δεύτερος ένα συμπαγές πρότυπο θεματικής αποτύπωσης. Η συνολική επιφάνεια κάλυψης φρυγάνων, ελαιώνων και μακί και η ετερογένεια του τοπίου εκτιμήθηκαν γύρω από τις θέσεις δειγματοληψίας σε πέντε διαφορετικές ακτίνες (250, 750, 1250, 1750 και 2250 μ.), μέσω του λογισμικού FragStats. Ο έλεγχος των επιδράσεων της σύνθεσης του τοπίου στην ποικιλότητα των άγριων μελισσών, πραγματοποιήθηκε με την εξέταση της σημαντικότητας του συντελεστή συσχέτισης. Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε μέσω της γλώσσας προγραμματισμού R. Αποτελέσματα: Τα δεδομένα της ανάλυσης δεν απέδωσαν κάποιο πρότυπο με στατιστική σημαντικότητα. Αυτό αποδίδεται στο μικρό αριθμό των θέσεων δειγματοληψίας. Ωστόσο, διαφαίνονται κάποιες τάσεις που συμφωνούν με το θεωρητικό υπόδειγμα και τα αποτελέσματα ανάλογων προηγούμενων εργασιών. Οι επιδράσεις της αναλογίας της κάλυψης φρυγάνων και μακί του τοπίου για τις άγριες μοναχικές μέλισσες, περιορίστηκαν στην ακτίνα των 250 μ., ενώ της ποικιλότητας των ενδιαιτημάτων στα 750 μ. Το μέγεθος της συνολικής επιφάνειας του ενδιαιτήματος είχε θετική επίδραση στην ποικιλότητα των άγριων μελισσών, σύμφωνα με τη βασική θεωρία βιογεωγραφίας. Αντίθετα, η ετερογένεια των ενδιαιτημάτων είχε αρνητική επίδραση, σε συμφωνία με τις μέχρι τώρα ενδείξεις. Συμπεράσματα: Η ημερήσια ακτίνα πτήσης των άγριων μοναχικών μελισσών είναι 250 μ., ενώ η ποικιλότητά τους επηρεάζεται θετικά από την αναλογία κάλυψης του ενδιαιτήματος στο τοπίο. Επομένως, μια μεγάλη αναλογία φρυγάνων και μακί στο τοπίο σε αυτή την ακτίνα, θα διασφαλίσει τη λειτουργική συνδεσιμότητα και την παρουσία περισσότερων ειδών στο τοπίο. Από την άλλη πλευρά, μια αύξηση της ετερογένειας του τοπίου σε μια επιφάνεια ακτίνας 750 μ., θα ελαττώσει την ποικιλότητα της συγκεκριμένης ομάδας, καθώς παράλληλα θα μειώνεται η αναλογία του ενδιαιτήματος φρυγάνων και μακί στο τοπίο. Προτείνεται μελλοντικά, να εξετασθούν επιπλέον παράγοντες όπως η ποιότητα του οικοσυστήματος, η χωρική δομή του τοπίου και πρόσθετα χαρακτηριστικά των εντόμων, που ίσως επηρεάζουν την ποικιλότητα των άγριων μοναχικών μελισσών.