Η γεωγραφική προσέγγιση του εξευγενισμού στον αστικό χώρο: η περίπτωση της πόλης του Βερολίνου

Abstract

Σήμερα, ο αστικός χώρος, ταλανίζεται από σημαντικές προκλήσεις, ενώ επηρεάζεται είτε άμεσα είτε έμμεσα από τις τάσεις της λαίλαπας της παγκοσμιοποίησης, της οικονομικής κρίσης, τις κοινωνικές αλλαγές και του αποκλεισμού και από σημαντικές αλλαγές στις θεσμικές σχέσεις. Ο άνθρωπος της πόλης αντιλαμβάνεται αυτές τις αλλαγές και προσπαθεί να τις αντιμετωπίσει με μια ποικιλία μέτρων όπως με την εφαρμογή πρακτικών της αστικής ανανέωσης. Οι παρεμβάσεις αστικής ανάπτυξης, είναι ένα συνήθες φαινόμενο που λαμβάνει χώρα είτε εκτεταμένα μέσα στον αστικό ιστό είτε σε μικρότερη κλίμακα με σημαντικές ιστορικές καταβολές στην αστική γεωγραφία ήδη από τον 20ο αιώνα. Τα τελευταία όμως χρόνια, παρατηρείται μια αλλαγή στον τρόπο ανάπτυξης της έννοιας της αστικής ανανέωσης (όπως η εκτεταμένη είσοδος της έννοιας του εξευγενισμού –gentrification-) και γενικότερα η όλη εφαρμογή της υλοποιείται σε περισσότερο ολοκληρωμένο επίπεδο. Αυτή η κατευθυντηρία αλλαγή είναι σημαντικό να εντοπιστεί, να αναλυθεί και να εκτιμηθεί. Η κάθε χώρα αντιμετωπίζει το φαινόμενο με διαφορετικές πολιτικές, δίνοντάς μας αφορμή, να μελετήσουμε τί ακριβώς είναι το φαινόμενο αυτό, πώς και πού λαμβάνει χώρα, ποιες είναι οι στρατηγικές του, ποιες είναι οι επιδράσεις του και ποιος ο ρόλος των τοπικών αρχών και του ενεργού πολίτη στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την εκάστοτε εφαρμογή του (λαμβάνοντας υπόψη τη χωρική και τη χρονική κλίμακα στην η οποία αναφερόμαστε). Πέρα όμως από αυτό αξίζει να σημειώσουμε ότι οι πολιτικές δραστηριότητες μέσα στην πόλη επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές δραστηριότητες. Ωστόσο, αν και αυτό το φαινόμενο αναγνωρίζεται στην Ελλάδα, η έρευνα για αυτό δεν είναι επαρκής. Από γεωγραφική άποψη, το φαινόμενο είναι πολύ-επίπεδο και εμφανίζει διάφορες μορφές στο χώρο. Αυτή η πολυπλοκότητα εμφανίζει ενδιαφέρον, και δεν είναι εύκολη στον εντοπισμό της. Η παρούσα έρευνα, έχει ως σκοπό να ερευνήσει εκτενέστερα τον εξευγενισμό, ελληνικών και ξένων περιπτώσεων. Εφόσον μελετήσουμε την υφιστάμενη κατάσταση και καλύψουμε το θεωρητικό υπόβαθρο της έννοιας της αστικής ανανέωσης και του εξευγενισμού, θα αναλύσουμε το υλικό και θα εστιάσουμε την έρευνά μας στη διερεύνηση των μοντέλων προσέγγισης του φαινομένου. Έπειτα, θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε και να εφαρμόσουμε μοντέλα με τη βοήθεια συγκεκριμένων λογισμικών προγραμμάτων τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά, ποσοτικοποιώντας τα δεδομένα και δημιουργώντας πρότυπα οπτικοποίησης για ένα τέτοιο αστικό φαινόμενο. Στη συνέχεια θα δοθούν τα συλλογικά εμπεριστατωμένα αποτελέσματα για τη μελέτη μας. Η χωρική και χρονική κλίμακα θα παίξουν σημαντικό ρόλο, στην όλη πρόταση που θα διαμορφώσουμε γύρω από το πολύ-επίπεδο φαινόμενο του εξευγενισμού.