Γυναικείοι συνεταιρισμοί: εκδοχή ή εργασιακή ευκαιρία για τις γυναίκες;

Abstract

Με την παρούσα διπλωματική εργασία διερευνάται η σφαίρα της εργασίας στο πεδίο των γυναικείων συνεταιρισμών και, ειδικότερα, ο πολιτισμικός τρόπος συγκρότησης της γυναικείας ταυτότητας, ως καθοριστικό στοιχείο για τον προσδιορισμό, τη νοηματοδότηση και την πλαισίωση του συγκεκριμένου πεδίου. Γίνεται εστίαση στο λόγο των γυναικών, όπως αυτός προκύπτει από τις αφηγήσεις για τις επιχειρη-ματικές στρατηγικές που ακολουθούν και τα πεδία συνάρθρωσης της εργασιακής τους πορείας με άλλους τομείς της ζωής τους. Υπό την έννοια αυτή, επιχειρείται η διερεύνηση της πιθανής μεταβολής του περιεχομένου των κοινωνικών σχέσεων ανδρών και γυναικών, ζήτημα που ως ένα σημείο φαίνεται να επηρεάζεται από το αν οι γυναικείοι συνεταιρισμοί συνιστούν, τελικά, εκδοχή ή ευκαιρία επαγγελματικής δραστηριοποίησης για τις γυναίκες. Στο Α’ μέρος παρουσιάζεται ο ρόλος και η σπουδαιότητα της εργασίας ως αναλυτικού πεδίου των κοινωνικών επιστημών και, ειδικότερα, ως εργαλείου για τη μελέτη της κατασκευής των «γυναικείων» και «ανδρικών» μορφών επαγγελματικής δραστηριοποίησης, πάνω στα οποία θεμελιώνονται και οι έμφυλες σχέσεις εξουσίας. Επισημαίνονται οι μετατοπίσεις που συντελέστηκαν σε ιδεολογικό επίπεδο για τη διχοτομική διάκριση των πεδίων δράσης του «προσωπικού» και του «πολιτι-κού», οι οποίες και αποτέλεσαν την αφετηρία για τη διερεύνηση του τρόπου που η εργασία συνδέεται με το φύλο και την έμφυλη ασυμμετρία. Στη συνέχεια, γίνεται μία συνοπτική παρουσίαση της θέση της γυναίκας στην αγροτική ύπαιθρο των τελευταίων δεκαετιών, καθώς και των νέων μορφών «γυναικείας» εργασίας που προ-τάθηκαν, μεταξύ των οποίων και οι γυναικείοι συνεταιρισμοί, στο πλαίσιο της το-πικής ανάπτυξης. Για την καλύτερη κατανόηση της οπτικής που υιοθετήθηκε και εφαρμόστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση γίνεται η αποσαφήνιση της έννοιας του αγροτουρισμού, ως ένα από τα μεθοδολογικά εργαλεία που κύρια χρησιμοποιήθηκε για την ανάπτυξη της υπαίθρου και που συνδέθηκε με θέματα φύλου. Επιπλέον, παρουσιάζονται ζητήματα από την σκοπιά της κοινωνικής ανθρωπολογίας, ως θεωρητικής προσέγγισης που επιχειρείται να εφαρμοστεί στη διερεύνηση της εργασίας, τα οποία συνιστούν και τα αναλυτικά εργαλεία της έρευνας. Αυτά που επιλέγονται είναι το «φύλο», μέσα από τη θεωρία της κατασκευής, και το «οικιακό-δημόσιο», λόγω της αλληλοδιαπλοκής και της αμοιβαίας εξάρτησης του περιεχομένου και των σημασιών τους που με έντονο τρόπο αποτυπώνονται στην επιχειρηματική δράση των γυναικών στους συνεταιρισμούς. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα και καταγράφονται κάποιες σκέψεις και παρατηρήσεις με στόχο τη σκια-γράφηση του πεδίου μελέτης που αποτελείται από δύο γυναικείους συνεταιρισμούς: έναν αγροτουριστικό σε νησί των Κυκλάδων και έναν αγροτικό σε ημιορει-νή περιοχή του βορειοελλαδικού χώρου. Και οι δύο συνεταιρισμοί ασχολούνται αποκλειστικά με την παρασκευή «τοπικών–παραδοσιακών» προϊόντων διατροφής. Στο τρίτο μέρος της εργασίας γίνεται η παρουσίαση της ανάλυσης και της ερμηνείας του λόγου των γυναικών, στην προσπάθεια να φωτιστούν πτυχές των αναπαραστάσεων και των αξιολογικών τους κρίσεων, έτσι όπως αυτές διαμορφώ-νονται στο πεδίο της εργασίας και αντανακλούν στα διάφορα επίπεδα της ζωής τους. Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος, παρουσιάζονται κάποιες σκέψεις για τον συνολικότερο τρόπο με τον οποίο η ίδια προσέλαβα το ζήτημα της εργασίας των γυναικών στους συνεταιρισμούς, επιχειρώντας να προχωρήσω σε περεταίρω θέσεις για το υπό διερεύνηση θέμα.