Γυναίκες, μετανάστευση και διαφορετικότητα στη Ευρώπη: η υπόθεση της μαντίλας: μια συγκριτική προσέγγιση

Abstract

Στα πλαίσια της μεταπολεμικής οικονομικής ανάπτυξης, η Ευρώπη δέχθηκε πλήθος μεταναστών από τις ασιατικές και αφρικανικές αποικίες, οι οποίοι κλήθηκαν να καλύψουν το κενό του ενδογενούς εργατικού δυναμικού. Έως και τα μέσα της δεκαετίας του ’70, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έδειχναν να ενισχύουν την εν λόγω μεταναστευτική κινητικότητα. Ωστόσο, προς το τέλος του 20ου αιώνα, οι ραγδαίες και δυσχερείς κοινωνικό-πολιτικές εξελίξεις, που οφείλονται ως επί το πλείστον στην κατάρρευση του Κομμουνισμού και τις πολεμικές συρράξεις σε Μέση Ανατολή και Αφρική, έφεραν την Ευρώπη αντιμέτωπη με την προσέλευση τεράστιων μεταναστευτικών μαζών, οι οποίες χαρακτηρίζονται από έντονη εθνική και πολιτισμική ποικιλομορφία. Υπό αυτές τις συνθήκες, η έννοια της πολιτισμικής ταυτότητας αναδεικνύεται ως μείζουσας σημασίας και ανεξάρτητα από την οικονομική και πολιτισμική ομοιομορφία που προωθεί η σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που σπεύδουν να υπερασπιστούν το δικαίωμά τους στη διαφορά. Η εν λόγω έξαρση των ταυτοτήτων καταλήγει σε ένα νέο είδος ρατσισμού, έναν πολιτισμικό ολοκληρωτισμό.Στο επίκεντρο της πολεμικής του εν λόγω ολοκληρωτισμού τοποθετούνται οι μουσουλμάνοι μετανάστες, γεγονός που ως επί το πλήστον οφείλεται στη συγκεχυμένη άποψη ορισμένων Ευρωπαίων σχετικά με τον ισλαμικό πολιτισμό, η οποία τείνει να τον χαρακτηρίζει εξ ορισμού εχθρικό και απειλητικό για το δημοκρατικό πολίτευμα της Δύσης. Στην παρούσα εργασία το επίκεντρο του ενδιαφέροντος στρέφεται στις γυναίκες του Ισλάμ και συγκεκριμένα στο ζήτημα της μαντίλας. Εξετάζεται η αντίδραση των Ευρωπαίων και μουσουλμάνων φονταμενταλιστών, καθώς και η σχετική ιδεολογία που αναπτύχθηκε επί του θέματος τόσο στη διάρκεια της αποικιοκρατίας όσο και στα πλαίσια της σύγχρονης μεταναστευτικής κινητικότητας. Το βασικό μειονέκτημα που χαρακτηρίζει την επιχειρηματολογία και των δύο προσεγγίσεων είναι η πρόσληψη των μουσουλμάνων γυναικών ως μίας ομογενοποιημένης και σταθερής κατηγορίας ανθρώπων, οι εμπειρίες και η συμπεριφορά των οποίων, ιδιαίτερα στο ζήτημα της μαντίλας, δείχνει να μην επηρεάζεται από το εκάστοτε οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο.