Άντε πλύνε κανένα πιάτο μωρή: η συμβολή του αυτοκινήτου στη διαμόρφωση έμφυλων υποκειμένων

Abstract

Στα τέλη του 20ου αιώνα, η μετατόπιση του ερευνητικού ενδιαφέροντος στο σώμα και η αναγνώριση της διαλεκτικής σχέσης μεταξύ υποκειμένων και αντικειμένων άνοιξε νέες οπτικές στην προσέγγιση της σχέσης μας με τον υλικό κόσμο. Αναγνωρίστηκε, κατά κύριο λόγο, η δυναμική σχέση μεταξύ ανθρώπων και πραγμάτων αναφορικά με τη φροντίδα του εαυτού. Το αυτοκίνητο ως κυρίαρχο μέρος του υλικού πολιτισμού και στοιχείο της καθημερινότητας των ανθρώπων δε θα μπορούσε παρά να είναι ένα σημαντικό πεδίο μελέτης στο πλαίσιο της υποκειμενοποίησης των ατόμων. Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η μελέτη των αμφίδρομων σχέσεων που δύναται να αναπτύξουν τα υποκείμενα με τα αντικείμενα ώστε να αναδειχθεί η συμβολή του υλικού πολιτισμού και ιδιαίτερα του αυτοκινήτου στη διαμόρφωση των υποκειμένων.Η αναγνώριση της δράσης η οποία αποτελεί το θεωρητικό πρίσμα αυτής τη μελέτης καθώς και ο ενεργητικός ρόλος των αντικειμένων σχετίζεται με το διπολικό σχήμα παραγωγής και κατανάλωσης καθώς τις έμφυλες διαστάσεις του υλικού πολιτισμού. Αυτό παρατηρείται ιδιαίτερα στο σχεσιακό δίπολο οδηγός-αυτοκίνητο. Για τη διερεύνηση αυτής της υπόθεσης διενεργήθηκαν έξι (6) ημιδομημημένες συνεντεύξεις ώστε να εξεταστούν η σχέση οδηγού-αυτοκινήτου, η συμβολή του τελευταίου στην διαδικασία υποκειμενοποίησης και η ύπαρξη και αναπαραγωγή ή όχι έμφυλων στερεοτύπων αναφορικά με την οδήγηση στην ελληνική κοινωνία. Επίσης, έγινε ανάλυση περιεχομένου σε έναν αριθμό διαφημιστικών μηνυμάτων και παραδειγμάτων δημόσιου λόγου στο διαδίκτυο.Τα αποτελέσματα επαληθεύουν την υπόθεση εργασίας καθώς και ενισχύουν την θεωρία περί δράσης και αλληλεπίδρασης υποκειμένων-αντικειμένων αφού οι έξι συμμετέχοντες εξέφρασαν ήδη από πολύ νωρίς την ανάπτυξη μιας ιδιαίτερης σχέσης με το αυτοκίνητό τους, σχέσης που ποίκιλε ανάλογα με το αυτοκίνητο, την μάρκα, τους ιδίους αλλά και την ηλικία τους. Παράλληλα, στο δημόσιο διάλογο βλέπουμε να αναπαράγονται έμφυλα χαρακτηριστικά του οδηγού αλλά και του αυτοκινήτου. Καταδεικνύεται έτσι η συμβολή του αυτοκινήτου αλλά και γενικότερα των αντικειμένων του υλικού πολιτισμού στην διαδικασία της υποκειμενοποίησης, της διάκρισης και της επιτέλεσης του έμφυλου, φαντασιακού, επιθυμητού εαυτού του οδηγού του.

At the end of the 20th century the studies suggested the recognition of the dialectic relationship between subjects and objects, the role of the body and as a result new analytical tools in perceiving the material world. What was recognized was the dynamic relationship between subjects and objects in taking care of the self. Cars, by being used commonly in everyday life are prevalent among other parts of the material world. This characteristic makes them important in studying the process of subjectification. The aim of the thesis is to investigate the interactive relations that subjects and objects can develop as a way to see the role of the material culture and particularly the role of the car in shaping a subject. The theoretical approach of agency is used in order to study how objects have an active role related to the polar scheme of production and consumption as well as the gender aspects of the material world. This role is identified at the duality of the relationship between the driver and his/hers car. To address this six (6) semi-structured interviews were conducted, provided insights in the contribution of the car in the subjectification process as well as the reproduction of gender stereotypes in the Greek society related to driving. In addition, content analysis in a sample of commercials and examples of public opinion was conducted.The results suggest that there is a special relationship between subjects and their car related to the type, the trademark, the age and so on. In addition, public speaking is reproducing gender characteristics not only of drivers but cars too. These findings enhance the theoretical approach of agency and demonstrate the role of the material objects and especially the car in subjectification, distinction and performativity of the gendered, imaginary, desired self of its owner.