Θεσμοί Ασφάλειας στη Μεσόγειο: Ο Ρόλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Abstract

Η Μεσόγειος αποτελεί αναμφισβήτητα μια από τις πιο κρίσιμες και σημαντικές περιοχές στον κόσμο. Είναι μια περιοχή που συνδέει τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική με την Ευρώπη και μαστίζεται από μια σωρεία κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών προβλημάτων. Η 11η Σεπτεμβρίου ανέδειξε σε μεγαλύτερο βαθμό τα ζητήματα ανασφάλειας και αποσταθεροποίησης της περιοχής και στάθηκε η αφορμή για την αναβάθμιση και εντατικοποίηση των δραστηριοτήτων της διεθνούς κοινότητας στους τομείς της συνεργασίας και της ασφάλειας. Η παρούσα μελέτη πραγματεύεται την πορεία δύο σημαντικών πρωτοβουλιών στο Μεσογειακό χώρο, του Μεσογειακού Διαλόγου του ΝΑΤΟ και της Διαδικασίας της Βαρκελώνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στον ορισμό της ασφάλειας και στις διαστάσεις που έχει προσλάβει αυτός με το πέρασμα από το διπολικό σύστημα στην νέα διεθνή τάξη πραγμάτων, όπως επίσης και μια ανάλυση του Μεσογειακού χώρου και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται η περιγραφή και η ανάλυση της διαδικασίας του Μεσογειακού Διαλόγου, των στόχων του και της μέχρι τώρα πορείας του. Ακολουθεί το τρίτο μέρος, με την παράθεση και ανάλυση της Ευρώ-Μεσογειακής Εταιρικής σχέσης, όπως καθιερώθηκε από τη Διακήρυξη της Βαρκελώνης του 1995. Το τελευταίο κεφάλαιο περιλαμβάνει συμπερασματικές παρατηρήσεις και εκτιμήσεις αναφορικά με την εξελικτική πορεία των δύο πρωτοβουλιών. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να παρατηρήσει την αποτελεσματικότητα των ενεργειών που προωθήθηκαν από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ στα πλαίσια των προαναφερθέντων διαδικασιών και να εκτιμήσει κατά πόσο ανταποκρίθηκαν στους πρωταρχικούς στόχους και σκοπούς που είχαν διακηρύξει. Δηλαδή, σε πιο βαθμό συνέβαλλαν στην προώθηση της ασφάλειας και την ανάπτυξη συνεργατικού κλίματος στη Μεσόγειο.