Mακροχρόνιες διακυμάνσεις στις τιμές του αργού πετρελαίου και των ναύλων και διαχείριση χαρτοφυλακίου

Abstract

Το πετρέλαιο αποτελεί την πιο σημαντική πρώτη ύλη στην παγκόσμια αγορά που αποτελεί αντικείμενο συναλλαγών, δηλαδή αγοράς και πώλησης. Το πετρέλαιο είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια ως ένα φυσικό προϊόν το οποίο έχει ένα μεγάλο εύρος χρήσεων σε πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες, οι οποίες με το πέρασμα των χρόνων εμπλουτίστηκαν ακόμη περισσότερο. Μέσα από την εργασία αυτή επιδιώκεται η μελέτη του προϊόντος αυτού, τόσο μεμονωμένα όσο και σε σχέση με άλλες αγορές. Πιο συγκεκριμένα στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας περιγράφεται η πορεία του πετρελαίου από την στιγμή εμφάνισης του στην αγορά. Επίσης μελετάται η επίδραση του στην παγκόσμια οικονομία και αγορά, καθώς και οι επιπτώσεις των δύο μεγάλων πετρελαϊκών κρίσεων που έζησε η παγκόσμια οικονομία. Τα γεγονότα αυτά θα μελετηθούν σε σχέση με μία άλλη εξίσου σημαντική αγορά, αυτή των ναύλων και θα παρουσιαστούν οι επιδράσεις των διακυμάνσεων της τιμής του πετρελαίου στα επίπεδα των ναύλων των δεξαμενόπλοιων. Στο δεύτερο κεφάλαιο της εργασίας πραγματοποιείται μια παρουσίαση των παραγώγων, και πιο συγκεκριμένα των Συμβολαίων Μελλοντικής Εκπλήρωσης (futures). Στο κεφάλαιο αυτό, λοιπόν ερευνάται η σχέση των τιμών του αργού πετρελαίου με τα χρηματοοικονομικά αυτά εργαλεία. Η παρουσίαση των βασικών θέσεων σε ΣΜΕ καθώς και κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα αντιστάθμισης κινδύνου στις διακυμάνσεις των τιμών του αργού πετρελαίου, μέσω της χρήσης των συμβολαίων αυτών.Το κεφάλαιο αυτό αποτελεί περιλαμβάνει ουσιαστικά κάποιες εισαγωγικές έννοιες που αφορούν τον τρόπο διαχείρισης των χρηματοοικονομικών αυτών εργαλείων από τους επενδυτές. Στο επόμενο κεφάλαιο γίνεται μια προσπάθεια να ερευνηθεί η σχέση που υπάρχει στις τιμές των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης και αυτές του αργού πετρελαίου. Δηλαδή κάτω από ποιες συνθήκες διαμορφώνονται, ποια από τις δύο είναι αυτή που καθοδηγεί την άλλη, ή αν τελικά υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση στις δύο αυτές αγορές. Έννοιες όπως το price discovery, το convenience yield, cost of carry σχέση αναλύονται με σκοπό να αποσαφηνιστεί η σχέση των τρεχουσών τιμών (spot market) και των τιμών των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης (futures market) Οι δύο μεγαλύτερες αγορές πετρελαίου, οι οποίες διαπραγματεύονται και Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης σε πετρέλαιο είναι αυτές της Νέας Υόρκης και του Λονδίνου, με υποκείμενους τίτλους το πετρέλαιο WTI και Brent αντίστοιχα. Στο κεφάλαιο αυτό θα μελετήσουμε τις δύο αυτές ποσότητες, αναλύοντας τις τιμές τους, τις τιμές των Συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης στα δύο αυτά είδη πετρελαίου, καθώς και τον τρόπο που υπολογίζονται και καθορίζονται αυτές στην αγορά, πληροφορίες πολύτιμες για κάθε επενδυτή στην προσπάθεια επιλογής του ενός χαρτοφυλακίου που θα αποδίδει τα μέγιστα δυνατά κέρδη, με το χαμηλότερο δυνατό κίνδυνο. Κάτω, δηλαδή από ποιες συνθήκες ο επενδυτής μπορεί να προβεί σε αποτελεσματική αντιστάθμιση κινδύνου παίρνοντας μια θέση σε ΣΜΕ πετρελαίου (hedging) ή σε κερδοσκοπικές αγοραπωλησίες (speculating) εκμεταλλευόμενος τις διαφορές στις τιμές τόσο των ΣΜΕ σε διαφορές αγορές, όσο και των ΣΜΕ σε σχέση με τις τρέχουσες τιμές των υποκείμενων τίτλων τους. Στο τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας, με την βοήθεια του οικονομετρικού προγράμματος E VIEWS, ερευνάται η υπόθεση της συνολοκλήρωσης ανάμεσα στις τιμές των ναύλων τριών ειδών δεξαμενόπλοιων (Aframax, Suezmax, Handysize) και τις τιμές δύο ειδών αργού πετρελαίου (Brent, WTI crude oil). Δηλαδή μελετάται κατά πόσο η κάθε κατηγορία αργού πετρελαίου από τις προαναφερθέντες ακολουθεί μακροπρόθεσμα μια κοινή πορεία σε σχέση με τις τιμές των ναύλων των συγκεκριμένων ειδών δεξαμενόπλοιων.Σκοπός του ελέγχου για συνολοκλήρωση είναι να μελετήσουμε την πορεία των μεταβλητών μακροπρόθεσμα. Όταν για παράδειγμα δύο σειρές συνολοκληρώνονται, αυτό συνεπάγεται πως αν μακροχρόνια αυτές οι σειρές δεν βρίσκονται σε ισορροπία, τότε ο γραμμικός συνδυασμός αυτών αποτελεί δείκτη του βαθμού έλλειψης ισορροπίας. Το σύστημα που περιέχει τις μεταβλητές αυτές μπορεί να πάρει τη μορφή διόρθωσης σφαλμάτων (error correction form), στο οποίο κάθε δεδομένη στιγμή η ισορροπία μπορεί να επέλθει ανάμεσα στις μεταβλητές μέσω του μοντέλου διανύσματος διόρθωσης σφαλμάτων (Vector Error Correction Model). Μέσα από το μοντέλο αυτό προκύπτει πως ακόμα κι αν οι σειρές βρίσκονται σε μη ισορροπία μακροπρόθεσμα, υπάρχει η τάση, μέσω του διανύσματος αυτού να έρθουν σε συνθήκες ισορροπίας. Τα αποτελέσματα του υποδείγματος αυτού αποτελούν και πάλι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τους επενδυτές. Ο λόγος είναι πως όταν δύο σειρές συνολοκληρώνονται, τότε η επένδυση σε ένα χαρτοφυλάκιο, το οποίο θα περιέχει αυτές τις δύο σειρές, δεν θα καλύπτει μία βασική προϋπόθεση κάθε επένδυσης, την διαφοροποίηση. Οπότε τόσο τα κέρδη δεν θα είναι ιδιαίτερα υψηλά, όσο και ο κίνδυνος από μία τέτοια επένδυση, δεν θα είναι ο ελάχιστος δυνατός.