Η επιρροή της ηγεσίας στην εργασιακή ικανοποίηση των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

Πλήθος ερευνών, όπως αυτές των Bass(1985),Vroom και Jago (1988), Morris και Sherman (1981), έχουν δείξει ότι η συμπεριφορά του ηγέτη έχει βαθιά και συνεχή επιρροή σε πολλές πλευρές της εργασιακής ικανοποίησης. Σύμφωνα με το Zigarreli (1996), η εργασιακή ικανοποίηση των εκπαιδευτικών αποτελεί σημαντικό παράγοντα πρόβλεψης για την αποτελεσματικότητα ενός σχολείου. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει, τόσο μέσα από τη βιβλιογραφική, όσο και μέσα από την εμπειρική έρευνα, την επιρροή που μπορεί να ασκήσουν διαφορετικοί τύποι ηγεσίας στην εργασιακή ικανοποίηση των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα επιλέχθηκαν δύο τύποι ηγεσίας: ο μετασχηματιστικός και ο συναλλακτικός. Χρησιμοποιήθηκαν ερωτηματολόγια κλειστού τύπου τα οποία μοιράστηκαν σε 13 σχολεία της Αττικής. Το τελικό δείγμα που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα ήταν 111 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το ερωτηματολογίου που χρησιμοποιήθηκε είναι βασισμένο στο Minnesota Satisfaction Questionnaire (MSQ) και στο Multifactor Leadership Questionnaire (MLQ). Το πρώτο χρησιμοποιήθηκε για τη διερεύνηση της εργασιακής ικανοποίησης των εκπαιδευτικών και το δεύτερο για τον τύπο ηγεσίας που βιώνουν, έτσι όπως οι ίδιοι τον αντιλαμβάνονται, μέσα από τις συμπεριφορές και τις στάσεις των διευθυντών τους. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έγινε με το στατιστικό πακέτο SPSS 20. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι διευθυντές των δημοτικών σχολείων παρουσιάζουν συχνότερα στοιχεία μετασχηματιστικής ηγεσίας παρά συναλλακτικής, σύμφωνα με την αντιλαμβανόμενη από τους εκπαιδευτικούς συμπεριφορά τους. Το αποτέλεσμα αυτό χρίζει περαιτέρω έρευνας, καθώς συγκρούεται με την αρχική υπόθεση και τα ευρήματα της έρευνας των Φρειδερίκου και Φολέρου-Τσερούλη (1991). Επίσης εξετάστηκε της εργασιακής ικανοποίησης σε σχέση με το φύλο και δεν βρέθηκε στατιστικώς σημαντική διαφορά μεταξύ αντρών και γυναικών. Η συσχέτιση κάθε τύπου ηγεσίας με την εργασιακή ικανοποίηση που αισθάνεται κάθε εκπαιδευτικός οδήγησε στην επιβεβαίωση της αρχικής υπόθεσης, σύμφωνα με την οποία ο μετασχηματιστικός τύπος ηγεσίας ασκεί περισσότερη θετική επιρροή στην εργασιακή ικανοποίηση των εκπαιδευτικών από το συναλλακτικό τύπο. Ωστόσο στη θεωρία του Bass (1988), ο μετασχηματιστικός και ο συναλλακτικός τύπος εκπροσωπούν αντίθετες άκρες του ηγετικού συνεχές, που μπορούν άλλωστε να είναι συμπληρωματικές (Leithwood& Jantzi,1999). Ένας ικανός ηγέτης εφαρμόζει διαφορετικά στυλ ηγεσίας ανάλογα με τις περιστάσεις και το ανθρώπινο δυναμικό που καλείται να διαχειριστεί στην εκάστοτε περίπτωση. Αυτό σημαίνει ότι η παρούσα έρευνα δεν έχει σκοπό να να αφορίσει το συναλλακτικό τύπο, καθώς περιέχει χαρακτηριστικά τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις προσδίδουν μια σταθερότητα εξίσου αναγκαία με την αλλαγή που υπόσχεται η μετασχηματιστική ηγεσία.