Άτομα με κινητικές αναπηρίες σε ελληνικά εφηβικά μυθιστορήματα

Abstract

H λογοτεχνία ανέκαθεν υπήρξε ισχυρός φορέας ιδεολογικών μηνυμάτων, που έχουν ως στόχο άλλοτε την εδραίωση και άλλοτε την αναθεώρηση των κυρίαρχων κοινωνικών δομών και της κατηγοριοποίησης των ατόμων ευπαθών ομάδων σε αυτές. Η αναγνώριση των στόχων αυτών σε σχέση με τα άτομα με κινητική αναπηρία αποτελεί το θέμα της παρούσας έρευνας. Για το λόγο αυτό επιλέχθηκαν και ερευνήθηκαν πέντε εφηβικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων, που γράφτηκαν τις τελευταίες δεκαετίες και έχουν ως ήρωες-ηρωίδες άτομα με κινητικές αναπηρίες. Η ανάλυση του περιεχομένου των μυθιστορημάτων κατέδειξε πως το άτομο με αναπηρία παρουσιάζεται στις περισσότερες περιπτώσεις ως μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα, η οποία βιώνει την άνιση μεταχείριση από την κοινωνία, αλλά βρίσκει συνήθως καταφύγιο στο στενό οικογενειακό και φιλικό κύκλο. Αναδεικνύεται η εσωτερική δύναμη και θέληση για ζωή που έχουν οι ήρωες, ενώ ταυτόχρονα καταδικάζεται εμμέσως η αρνητική στάση του περιβάλλοντος και η ολιγωρία της πολιτείας απέναντι στα άτομα αυτά. Επιπλέον, καταδεικνύεται πως τα τελευταία χρόνια αυξήθηκε στην Ελλάδα η συγγραφή αλλά και η ζήτηση βιβλίων που προσεγγίζουν το ιδιαίτερα λεπτό θέμα της αναπηρίας. Το αναγνωστικό κοινό των συγκεκριμένων βιβλίων είναι ιδιαίτερα οι έφηβοι και για το λόγο αυτό οι προσεγγίσεις της κινητικής αναπηρίας είναι περισσότερο απαλλαγμένες από απαξιωτικές απεικονίσεις. Ωστόσο, το ποσοστό των βιβλίων της εφηβικής λογοτεχνίας αναφορικά με τις κινητικές αναπηρίες παραμένει μικρό σε σύγκριση με το συνολικό αριθμό παιδικών και εικονογραφημένων βιβλίων. Ταυτόχρονα, μακρύς παραμένει και ο δρόμος μέχρι την πλήρη απαλλαγή των απεικονίσεων αυτών από προκαταλήψεις και στερεότυπα.

Literature has always been a powerful carrier of ideological messages, which aim either at the consolidation or the revision of dominant social structures, as well as the categorization of individuals of vulnerable groups in them. The main goal of the current research is the identification of these objectives in the kinetic infirmity individuals. For this purpose, five adolescent novels of Greek writers, that were written the last decades and have heroes-heroines with kinetic infirmities, have been selected for quality research and analysis. In most cases throughout the content of these novels, the individuals with infirmity have wholesome personalities, receive unequal treatment from the society, and usually find shelter in the narrow familial and friendly circle. The internal strength and will for life of these heroes is highlighted, while the society’s negative attitude and the state’s negligence towards these individuals are indirectly condemned. Furthermore, the analysis showed that in the past few years the publication and demand of books that focus on the particularly sensitive subject of infirmity, have increased in Greece. Adolescents are usually the readers of these books. That is why their approach on kinetic infirmity is more exempted from derogatory depictions. However, the percentage of books in adolescent literature that engage the subject of kinetic infirmities remains small compared to the total number of children's and illustrated books. Therefore, it’s a long journey until we achieve the complete exemption of these biased and stereotyped depictions.