Η διαμόρφωση του γυναικείου προσώπου σε γυναικεία μυθιστορήματα της δεκαετίας του 1980

Abstract

Η παρούσα εργασία αποτελεί μία προσέγγιση του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνεται το γυναικείο πρόσωπο μέσα από γυναικεία μυθιστορήματα της δεκαετίας του 1980 στην Ελλάδα. Η θεωρητική εισαγωγή περιλαμβάνει ιστορικά στοιχεία για τη θέση της γυναίκας στην Ελλάδα και το εξωτερικό κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, δίνονται περιεκτικές πληροφορίες για τις γυναίκες συγγραφείς, τη ζωή και το έργο τους, συγγραφικό και φεμινιστικό. Επίσης, υπάρχει αναφορά στα χαρακτηριστικά της «γυναικείας γραφής» και πληροφορίες σχετικά με τη φεμινιστική κριτική. Στη συνέχεια εστιάζουμε στη Λογοτεχνία και το μυθιστόρημα, αναλύοντας το κοινωνικό μυθιστόρημα, το φεμινιστικό μυθιστόρημα και τις υποκατηγορίες του. Ακολουθεί περιγραφή των τρόπων παρουσίασης της ηρωίδας σε μυθιστορήματα του 19ου και 20ου αιώνα καθώς και η θεωρία των λογοτεχνικών χαρακτήρων. Με βάση το θεωρητικό πλαίσιο, συνεχίζουμε με μία λεπτομερή εξέταση πέντε μυθιστορημάτων γραμμένων από γυναίκες συγγραφείς σχετικά για γυναίκες τα οποία αποτελούν είδη του φεμινιστικού μυθιστορήματος. Πρόκειται για τα έργα: Τα κορίτσια της Ερεχθείου της Ι. Καρατζαφέρη, Η γυναίκα που χάθηκε καβάλα στ’ άλογο της Λ. Ζωγράφου, Ο βραχνός ήχος μιας επιστροφής της Ρ. Κοντέα, τα οποία κατατάσσονται στα μυθιστορήματα «αφύπνισης» και Το στυπόχαρτο της Ρ. Κοντέα, Ανδρόγυς της Α. Δεληγιώργη που εντάσσονται στην ευρύτερη κατηγορία μυθιστορημάτων «ανακάλυψης της γυναικείας ταυτότητας». Η κειμενική ανάλυση που ακολουθείται επιχειρεί να εντοπίσει και κατηγοριοποιήσει το κοινωνικό πλαίσιο στην καθημερινότητα των γυναικών, το οποίο διαμορφώνει το γυναικείο πρόσωπο. Οι κατηγορίες που προκύπτουν αφορούν στις σχέσεις ανάμεσα στις γυναίκες και τους γονείς τους κατά την παιδική και νεανική ηλικία, τη μόρφωση, την εργασία, τις κοινωνικοπολιτικές θέσεις των γυναικών, τη πίστη τους σε θρησκεία και προλήψεις και τις σχέσεις τους με το άλλο φύλο. Οι δυνατότητες εξέλιξης των ηρωίδων όπως αποτυπώνονται στα μυθιστορήματα της συγκεκριμένης περιόδου, θα λέγαμε πως είναι αρκετά περιορισμένες. Στην πραγματικότητα όμως, βρίσκονται σε μία φάση εξέλιξης και αναδιαμόρφωσης της ταυτότητας τους μέσα στην κοινωνία, προσπαθώντας να καθορίσουν τον εαυτό τους με βάση το παρελθόν και όσα πρέπει να αλλάξουν σε αυτό. Έχουν αποκτηθεί πολλά από τους αγώνες για την ισότητα με το αντίθετο φύλο αλλά υπάρχουν ακόμη αρκετά να κατακτηθούν.

This work represents an approach of how the female face is formed through female novels of the 1980s in Greece. The theoretical introduction includes historical data on the condition of women life in Greece and abroad in the 19th and 20th century. Extensive information about women writers, their lives, their work, and feminist writings follow. There is reference to the characteristics of the “feminine writing” and information about feminist criticism. Then we focus on Literature and the novel, analyzing the social novel, the feminist novel and its subclasses. We continue with a description of the models of heroine’s presentation in novels of the 19th and 20th century as well as the theory of literary characters. Based on the theoretical framework, we continue with a detailed examination of five novels written by women writers about women which are types of the feminist novel. The works studied are: I. Karatzaferi’s Ta koritsia tis erexthiou, L. Zografou’s H gynaika pou chathike kavala st’ alogo, R. Kontea’s O vrachnos ichos mias epistrofis, which are classified in “awakening novels” and R. Kontea’s To stypocharto, A. Deligiorgi’s Androgys which are included in the broader category “novels of self discovery.” The textual analysis followed attempts to identify and categorize the social context in the daily lives of women, which forms the female face. The categories arise, concerning the relations between women and their parents during childhood and youth, education, labor, social and political positions of women, faith in religion and superstition and their relationships with the opposite sex. The potential development of heroines as depicted in the novels of this period, is quite limited. In reality, however, women are in a phase of development and reformation of their identity in society, trying to define themselves based on the past and what needs to change in it. They have gained a lot of fights for equality with the opposite sex, but there are still enough to fight for.