Η ποιοτική διοίκηση και διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού στην εκπαίδευση: η εφαρμογή της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας σε ένα αποκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα

Abstract

Οι προκλήσεις του 21ου αιώνα απαιτούν ένα σχολείο ευέλικτο, ικανό να προσαρμόζεται ανταγωνιστικά στις αλλαγές και να αντιμετωπίζει δημιουργικά την καινούρια γνώση στο πλαίσιο της κοινωνίας της πληροφορίας. Μέσο για τη μετάβαση από το παραδοσιακό στο νέο σχολείο αποτελεί η εφαρμογή των αρχών της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας (ΔΟΠ). Η παρούσα μελέτη, με τη μέθοδο της βιβλιογραφικής ανασκόπησης, επιχειρεί να προσεγγίσει τη φιλοσοφία της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας (Total Quality Management) και να αναζητήσει τους λόγους που καθιστούν επιτυχή την εφαρμογή της στην εκπαίδευση. Επίσης, αποσκοπεί να διερευνήσει τη σύνδεση των αρχών και πρακτικών της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας με τις πρακτικές της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού στην εκπαίδευση καθώς και τη συμβολή της ΔΟΠ στη Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων. Η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας, ως μια ανθρωποκεντρική φιλοσοφία διοίκησης μπορεί να βρει πρόσφορο έδαφος στην εκπαίδευση, καθώς το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί το συστατικό κύτταρο του εκπαιδευτικού οργανισμού. Η κουλτούρα της ολικής ποιότητας που διακατέχει τον οργανισμό, επηρεάζει τον τρόπο διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού και εν συνεχεία, η ορθολογική διαχείριση και αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων οδηγεί στην ποιότητα της εκπαίδευσης. Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στην ποιότητα και τον ανθρώπινο παράγοντα. Η εφαρμογή προγραμμάτων ολικής ποιότητας και η υιοθέτηση τεχνικών ποιοτικής διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού είναι δύο πεδία που αλληλοσυνδέονται και οι αντίστοιχες μέθοδοι και τεχνικές τους θα πρέπει να αποτελέσουν συνδυασμένα εργαλεία παρέμβασης στο χώρο της εκπαίδευσης δίνοντας προτεραιότητα στη σχολική μονάδα, δεδομένου ότι η σχολική μονάδα είναι το βασικό κύτταρο του εκπαιδευτικού συστήματος. Για να καταστεί η σχολική μονάδα ένας οργανισμός ποιότητας πρέπει να διοικηθεί σωστά, να λειτουργήσει αυτόνομα διαμορφώνοντας τη δική της «εσωτερική» πολιτική, σε ένα αποκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα, λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντός της. Για την επιστημονική τεκμηρίωση του θέματος επιχειρείται μια σύνθεση των θεωρητικών αντικειμένων της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας και του θεωρητικού πλαισίου της Διοίκησης Ανθρώπινων Πόρων με τη βοήθεια των πλέον σύγχρονων επιστημονικών συγγραμμάτων. Εξετάζεται το σύνολο των αρχών και πρακτικών που εφαρμόζονται στα πλαίσια της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας και στα πλαίσια της Διαχείρισης των Ανθρώπινων Πόρων και αποτυπώνεται στη συνέχεια η μεταξύ τους σχέση και η σύνδεσή τους με την αποτελεσματικότητα. Αποτέλεσμα της βιβλιογραφικής έρευνας είναι ότι η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας ως ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο οργάνωσης – διοίκησης και αξιολόγησης των οργανισμών μπορεί να εφαρμοστεί με επιτυχία στην εκπαίδευση, καθώς επίσης και η διαπίστωση ότι υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας και της Διαχείρισης Ανθρώπινων Πόρων και της συμβολής των δύο στην αύξηση της αποτελεσματικότητας και της βελτίωσης της ποιότητας στην εκπαίδευση.

The 21st century's challenges require a more flexible school system, which is able to adapt to changes and still remain competitive as well as creatively address any new knowledge which may appear. The way for this transition, from the traditional to the new school is to apply the principles of Total QualityManagement(TQM). This study, by using the literature review, attempts to bring forward the philosophy of TQM (Total Quality Management) and to look for the reasons that make its application successful in education.It also aims to explore the link between principles and practices of TQM in human resource management in education as well as offering advice in this area. TQM is a management philosophy that is centred around the human being and thus may find fertile ground in education due to the fact that human capital constitutes the basic unit of the educational system. The idea behind total quality management that pervades the entire education system affects the administration of human resources, and subsequently, the rational management and utilization of human resources leading to quality education. It is therefore clear that there is a reciprocal relationship between quality and the human factor.The implementation of both total quality programs and technical quality human resource management are two areas which are interlinked and their respective methods and techniques should be combined and used as tools in education by giving priority to the school, because the school unit is the basic unit of the educational system. In order for the school unit to become one of quality, it must be managed properly, work independently by formulating its own 'internal' policy in a decentralized education system,while taking into account the factors of the internal and external environment. For the scientific substantiation of the topic being discussed here an attempt has been made to compile the most current scientific literature available as regards TQM and the theoretical framework of human resource management . The sum total of the principles and practices which are applied in the context of Total Quality Management as well as in the framework of Human Resources management is examined , and following this, the relationship between them and their effectiveness is examined . The result of the literature research is that TQM as an integrated framework for the organization – management and evaluation of all organizations can be applied successfully in education .Furthermore, there is a positive correlation between TQM and the Management of Human Resources, and the contribution of both of these factors lead to an increase in the improvement of the quality in education as well as its efficiency.