Η οργάνωση του χώρου της τάξης και η δημιουργικότητα στο νηπιαγωγείο

Abstract

Μία επίσκεψη στα ελληνικά νηπιαγωγεία αρκεί για να διαπιστώσει κανείς ότι ο χώρος τους δεν είναι παρά ένα εχθρικό περιβάλλον που παρεμβαίνει ανασταλτικά σε κάθε προσπάθεια ανάπτυξης μιας ολόπλευρα αναπτυγμένης προσωπικότητας και καλλιέργειας δημιουργικών συμπεριφορών. Η έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής, ο μεγάλος αριθμός νηπίων, το ανεπαρκές παιδαγωγικό υλικό, η στατικότητα στη χρήση του χώρου ήταν μερικές από τις αιτίες που αποτέλεσαν την αφετηρία προσωπικού ενδιαφέροντος για την ανάπτυξη ενός μοντέλου δημιουργικής αξιοποίησης των χώρων του νηπιαγωγείου. Σε αυτό συνέβαλλε και η έλλειψη ερευνών σχετικών με το θέμα μας, όπως διαπιστώθηκε ύστερα από ανασκόπηση της βιβλιογραφίας. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η ανίχνευση των απόψεων και αντιλήψεων των νηπιαγωγών σχετικά με τη δημιουργική αξιοποίηση του χώρου του νηπιαγωγείου. Ως επιμέρους στόχοι τέθηκαν: α) η ανίχνευση των προτεραιοτήτων για την καλή και αποτελεσματική εργασία στο νηπιαγωγείο, β) η καταγραφή των χαρακτηριστικών που οι νηπιαγωγοί αντιλαμβάνονται στο χώρο του νηπιαγωγείου, γ) ο τρόπος με τον οποίο οι νηπιαγωγοί αξιοποιούν το χώρο του νηπιαγωγείου στο οποίο εργάζονται, δ) οι αντιλήψεις των νηπιαγωγών για τη δημιουργικότητα και η ανίχνευση της γνώσης σχετικά με τη δημιουργική διεργασία, ε) οι αντιλήψεις των νηπιαγωγών για μια δημιουργική αυλή. Η εργασία αποτελείται από δύο μέρη, το θεωρητικό και το εμπειρικό. Το πρώτο μέρος πραγματεύεται την εννοιολογική οριοθέτηση των βασικών όρων της έρευνας (δημιουργικότητα και χώρο), με αναφορά σε παλιότερες και σύγχρονες έρευνες και θεωρίες, και επιχειρείται ο δημιουργικός ανασχεδιασμός του χώρου του νηπιαγωγείου και η διαμόρφωση μιας δημιουργικής ατμόσφαιρας που θα οδηγήσει το νήπιο στην ανάπτυξη δημιουργικών συμπεριφορών. Το εμπειρικό μέρος περιλαμβάνει μια επιγραμματική αναφορά στις συναφείς έρευνες και στη συνέχεια γίνεται η παρουσίαση της μεθοδολογίας της έρευνας. Το δείγμα αποτελείται από 119 νηπιαγωγούς 8 Νομών της Ελλάδας (Φθιώτιδας, Πρέβεζας, Σερρών, Δράμας, Αττικής, Ιωαννίνων, Φωκίδας, Ημαθίας). Για την περάτωση της έρευνας συντάχθηκε ερωτηματολόγιο που αποτελείται από 3 μέρη και περιλαμβάνει 12 ερωτήσεις. Σε γενικές γραμμές διαπιστώθηκε ότι επαληθεύτηκαν οι υποθέσεις της έρευνας, δηλ. α) οι νηπιαγωγοί παρουσιάζουν κάποια προτίμηση στη δημιουργική αξιοποίηση του χώρου του νηπιαγωγείου, β) η ηλικία, η εκπαιδευτική υπηρεσία και η περιοχή διαφοροποιούν τις απόψεις των εκπαιδευτικών ως προς τη λειτουργία του νηπιαγωγείου, την καλλιέργεια και την ανάπτυξη της δημιουργικότητας μέσα στο χώρο του, γ) οι νηπιαγωγοί τείνουν προς την καλλιέργεια της απομνημόνευσης και της κριτικής σκέψης, δ) οι απόψεις και οι αντιλήψεις των νηπιαγωγών για τη δημιουργικότητα στο χώρο του νηπιαγωγείου σχετίζονται με το στάδιο ανάπτυξης των νηπίων. Τέλος, πιστεύεται ότι η πληρέστερη μελέτη, αξιολόγηση και κατανόηση της αιτιακής σχέσης δημιουργικότητας – χώρου με τη βοήθεια και άλλων μεθοδολογικών εργαλείων (συνέντευξη από νηπιαγωγούς, παρατήρηση νηπίων…) θα μπορούσε να συλλάβει περισσότερες διαστάσεις της. Επίσης, η έννοια της δημιουργικότητας θα μπορούσε να μελετηθεί σε συνδυασμό με άλλες παραμέτρους του σχολικού περιβάλλοντος που θα επικεντρώνονται στην εκδήλωση συναισθηματικών και ψυχολογικών χαρακτηριστικών του νηπίου και την εν γένει συμπεριφορά του σε αλληλεπίδραση με το χώρο.