Περί της εθνογραφίας των βαλκανικών λαών : Στοιχεία από τα δημοσιεύματα των περιοδικών Petermann’s Geographische Mittheilungen, Mittheilungen des K.K. Geographischen Instituts in Wien, Globus και Das Ausland, 1860-1878.

Abstract

Στο ζενίθ του Ανατολικού Ζητήματος πυκνώνει η παραγωγή εθνογραφικών χαρτών που καλύπτουν το γεωγραφικό ανάπτυγμα των Βαλκανίων. Η γεωγραφία και η χαρτογραφία γνωρίζουν μεγάλη άνθηση στην Γερμανία και την ίδια εποχή δημοσιεύονται άρθρα και μελέτες σε πολλά από τα πιο έγκριτα γεωγραφικά περιοδικά της χώρας, που μεταξύ άλλων πραγματεύονται την εθνογραφική σύσταση των Βαλκανίων. Η μάχη για τον εδαφικό προσδιορισμό των βαλκανικών εθνικοτήτων και την περαιτέρω χάραξη των πολιτικών τους συνόρων στα εδάφη της υπό διάλυση ευρισκόμενης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι πρωτίστως μάχη συμφερόντων τόσο των άμεσα εμπλεκόμενων εθνικισμών όσο και των έμμεσα ενδιαφερόμενων και καταλυτικό ρόλο φερόντων ευρωπαϊκών δυνάμεων. «Φυσικά» όρια, «εθνογραφικά» όρια και πολιτική σκοπιμότητα επιζητούν την σύγκλιση. Έτσι, η επιστήμη και η διπλωματία πλέκουν μια πολύχρωμη οπτική απεικόνιση του εθνογραφικού τοπίου μέσω των χαρτών. Βασικό κριτήριο κατάταξης ακόμη και των πιο φιλόδοξων υποστηρικτών της ελληνικής πλευράς που επιθυμούν να αναδείξουν την ελληνική κυριαρχία νοτίως της οροσειράς του Αίμου αποτελεί το κριτήριο της ομιλούμενης γλώσσας. Επικουρικά, ο πληθυσμός της άλλοτε «ελληνικής χερσονήσου» ταξινομείται βάσει της καταγωγής και του θρησκεύματος, ενώ το κριτήριο της εθνικής συνείδησης φαίνεται να δημιουργεί αντιλογίες μεταξύ των μελετητών. Στην εργασία περιλαμβάνονται περιλήψεις και μεταφράσεις από συνολικά είκοσι δημοσιεύματα τεσσάρων γερμανόγλωσσων περιοδικών και συγκεκριμένα των Petermann’s Geographische Mittheilungen, Das Ausland, Globus και Mittheilungen des K.K. Geographischen Instituts Wien της περιόδου 1860-1878.