Πως προάγεται ένα εθνικό αφήγημα μέσω των εγχειριδίων ιστορίας. Αναλυτική μελέτη της ελληνικής περίπτωσης.

Abstract

Η παρούσα εργασία μελετά το εθνικό φαινόμενο. Πιο συγκεκριμένα εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους συγκροτείται μια εθνική ταυτότητα στα πλαίσια ενός έθνους-κράτους μέσω των εγχειριδίων της ιστορίας. Η σχολική εκπαίδευση γενικότερα, μαζί με άλλες πρακτικές, μέσα από διάφορα μαθήματα, όπως αυτό της ιστορίας, αρκετές φορές αναπαράγει το εθνικό αφήγημα ενός έθνους-κράτους. Η εργασία αυτή εξετάζει το ρόλο των εγχειριδίων ιστορίας στη διάδοση των εθνικών ιδεών. Αρχικά, παρουσιάζονται κάποια παραδείγματα: του Καναδά, της Αγγλίας, της Πολωνίας, της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και της Ιαπωνίας. Μέσα από τα παραδείγματα αυτά εξετάζονται κάποια βασικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούν τα σύγχρονα έθνη-κράτη προκειμένου να δομήσουν το εθνικό τους αφήγημα. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η προβολή της ανωτερότητας του εκάστοτε έθνους, ο διαχωρισμός μεταξύ εθνικού «Εαυτού» και «Άλλου» και η σύνδεση του παρόντος με ένα ένδοξο παρελθόν, κάτι που δείχνει τη συνεχή πορεία του κάθε έθνους στο χώρο και το χρόνο. Ακολουθούν παραδείγματα της περιοχής των Βαλκανίων, προκειμένου να δείξουμε την ιδιαιτερότητα που συναντάται στο χώρο αυτό σε σχέση με τη συγκρότηση εθνικών ταυτοτήτων. Στη συνέχεια, γίνεται μια αναλυτική παρουσίαση της ελληνικής περίπτωσης, η οποία αποτελεί και το επίκεντρο της εργασίας αυτής. Αρχικά, μέσω βιβλιογραφικής έρευνας, παρατίθενται τα βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται από τα εγχειρίδια ιστορίας στην Ελλάδα, προκειμένου να αναδειχθεί το ελληνικό έθνος ως ανώτερο, ιδιαίτερα σε σχέση με τους «Άλλους», κυρίως γειτονικούς λαούς, αλλά και να επιτευχθεί η σύνδεση με ένα ένδοξο παρελθόν και η ομοιογένεια του ελληνικού έθνους. Στο τελευταίο κομμάτι της εργασίας, σχολιάζονται κάποια εγχειρίδια ιστορίας της σύγχρονης εποχής με στόχο να δούμε πως αναπαριστάται η σχέση αυτή σήμερα, πως παρουσιάζονται οι εθνικοί «Άλλοι» και πως γενικότερα δομείται το σύγχρονο ελληνικό εθνικό αφήγημα.