Έγκλημα και τιμωρία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία των πρώιμων νεότερων χρόνων: η οργάνωση και απονομή της ποινικής δικαιοσύνης με βάση ιεροδικαστικά αρχεία του 17ου αιώνα από τον ελλαδικό χώρο

Abstract

Αντικείμενο της μεταπτυχιακής διατριβής αποτελεί το δικαιοδοτικό σύστημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας των πρώιμων νεότερων χρόνων και η δικαιϊκή εμπειρία των ποικίλων πληθυσμών που συμβιούσαν στην αχανή επικράτειά της. Παρουσιάζονται τόσον οι ισλαμικές βάσεις της οθωμανικής νομοθεσίας, όσο και ο συγκρητισμός της με προϋπάρχοντα συστήματα δικαίου που αναπτύχθηκαν και εφαρμόσθηκαν επί αιώνες στις περιοχές εξάπλωσης της αυτοκρατορίας (βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο, ιουδαϊκή νομοθεσία, προϊσλαμικά έθιμα κ.α.). Δίδεται έμφαση στην οθωμανική αντιμετώπιση της εγκληματικής συμπεριφοράς, στο ποινικό δίκαιο. Αναλύονται διεξοδικά δύο κατηγορίες εγκλημάτων, αυτά που προσβάλουν τη γενετήσια ελευθερία (σεξουαλικά εγκλήματα) και αυτά που στρέφονται κατά της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας του προσώπου (ανθρωποκτονία, σωματικές βλάβες). Για να γίνει αντιληπτή στην πράξη η οθωμανική δικαιοδοτική λειτουργία παρατίθενται και αναλύονται διεξοδικά πραγματικές δικαστικές υποθέσεις από μεταφρασμένα ιεροδικαστικά αρχεία της Λάρισας, της Βέροιας και του Ηρακλείου. Η εργασία συμπεραίνει ότι το παραπάνω δικαιοδοτικό σύστημα ήταν σε σημαντικό βαθμό καινοτόμο και λειτουργικό και ότι δεν ανταποκρίνεται ούτε στον αρνητικό χαρακτηρισμό του Max Weber για την «δικαιοσύνη του καδή», ούτε στα στερεότυπα για την ιστορική εμπειρία των πληθυσμών υπό οθωμανική κυριαρχία.

This thesis deals with the legal system of the early modern Ottoman Empire. It starts with the presentation of the islamic foundations of ottoman jurisprudence and its syncretism with preexistent legal systems of the areas conquered by the Ottomans (byzantine-roman and jewish legislations, customary law etc). Emphasis is given on the ottoman regulations against criminal behaviour, what is now called penal law. Two kinds of crimes are analysed, sexual crimes (adultery, fornication, rape etc) and crimes against life and physical integrity (homicide, bodily harms). Examples of actual crimes committed in the 17th century and penalties imposed on their perpetrators are taken from the kadi court records of Larisa, Veroia and Heraklion in order to give an overall picture of the ottoman legal system in function.The thesis concludes that the aforesaid legal system was relatively functional and to a certain degree successful, thus not pertaining to the Max Weber’s notion of “kadi justice” and not substantiating the stereotypes about the historic experience of the ottoman subjects.