H δημοτική βιβλιοθήκη Μυτιλήνης και οι περιπέτειες της συγκρότησής της (1925-1945)

Abstract

Στη παρούσα διπλωματική παρουσιάζεται το ιστορικό της συγκρότησης της “Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης” που το 1952 συγχωνεύτηκε στη “Δημόσια Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης” και σήμερα ονομάζεται “Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης”. Ο τοπικός τύπος του Μεσοπολέμου, καταγράφει τις πρώτες προσπάθειες δημιουργίας Βιβλιοθήκης -ανοικτής στο κοινό- που θα καλύπτει τις “ανάγκες” της τοπικής κοινωνίας και τις συζητήσεις σχετικά με τη φυσιογνωμία αυτού του ιδρύματος, που δεν είναι μακριά από το ιδεολογικό και πολιτικό κλίμα της περιόδου. Από τα μέσα του 19ου αιώνα, γίνονται σημαντικά βήματα για την ενίσχυση της εκπαίδευσης της Μυτιλήνης, με την ίδρυση δύο εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, το γλωσσικό ζήτημα και το κίνημα του δημοτικισμού εισάγονται στη Λέσβο: μέσα ακριβώς σε αυτό το κλίμα, που εμφανίζει και την ιδιαιτερότητα της πρόσφατης ένταξης του νησιού στην ελληνική επικράτεια, γίνεται η συζήτηση και αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για την ίδρυση Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Δύο είναι οι σημαντικότερες περίοδοι στη συγκρότηση της Βιβλιοθήκης: η μεσοπολεμική, με αιχμή τα έτη 1928-1928 και η Εαμική περίοδος (Σεπτέμβριος 1944-Μάρτιος 1945). Το 1929, με την σύσταση του Φιλοβιβλικού Συλλόγου το ζήτημα φαίνεται να περνά από τα έργα στις πράξεις. Ο Φιλοβιβλικός Σύλλογος αποτελείται κυρίως από εκπαιδευτικούς, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία τους είναι δημοτικιστές με ριζοσπαστικές ιδέες. Η συζήτηση αφορά επίσης και τη στέγασή της Βιβλιοθήκης. Το Σεπτέμβριο του 1944, όταν οι Γερμανοί αποχωρούν από τη Μυτιλήνη και το ΕΑΜ, κυριαρχεί στο νησί επί μισό χρόνο, η συζήτηση για τη Βιβλιοθήκη αποκτά νέο περιεχόμενο: είναι ακριβώς αυτή η στιγμή της συγκρότησής της και τη υλοποίησης όλων των προηγούμενων σχεδιασμών. Η συγκρότηση της Δημοτικής Βιβλιοθήκης έχει σημείο αφετηρίας τη μεταφορά του βιβλίων του Δ. Βερναρδάκη από τις αποθήκες του Γυμνασίου που βρίσκονταν από το 1908, σε μια αίθουσα κοντά στο σημερινό κτήριο της Βιβλιοθήκης, μεταφορά που πραγματοποιεί η ΕΠΟΝ. Και στις δύο φάσεις κυριαρχεί η ιδέα μιας Βιβλιοθήκης πολιτιστικού χώρου. Το “συνολικό” αυτό ίδρυμα ορίζεται ως Βιβλιοθήκη-Ιστορικό Αρχείο-Αρχαιολογικό και Λαογραφικό Μουσείο, με διαφορετικές ωστόσο νοηματοδοτήσεις σε κάθε περίοδο.