H θεατρική ομάδα bread and puppet:τελετουργία και ανατρεπτικός λόγος μέσα από τις παραστάσεις και την δημιουργία κοινότητας.

Abstract

Το Tσίρκο (domestic resurrection circus που αργότερα μετονομάστηκε σε domestic insurrection circus) της ιστορικής θεατρικής ομάδας Βread and Puppet αποτελεί ένα μοναδικό στην ιστορία θέαμα του καλοκαιριού, κατά το οποίο διάφορες παραστάσεις λαμβάνουν χώρα από το 1974 (τσίρκο, pageants, παρελάσεις κ.α.) με κύρια μέσα επιτέλεσης την κούκλα και τη μάσκα. Πραγματοποιείται στην πολιτεία του Vermont των ΗΠΑ μετά από προετοιμασία πολλών ημερών και προσελκύει ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Ο Peter Shumman, ιδρυτής και καλλιτεχνικός υπεύθυνος της ομάδας, είναι υπεύθυνος για το μεγαλύτερο μέρος του συνολικού σχεδιασμού και υλοποίησης του γεγονότος, ενώ δίπλα του ένας πυρήνας μόνιμων κουκλοπαικτών και εθελοντών της φάρμας (όπου η ομάδα είναι εγκατεστημένη) έχει την φροντίδα μυριάδων δουλειών που σχετίζονται με την παραγωγή του. Η εργασία αυτή κινείται ακριβώς μέσα στο πλαίσιο ανάδειξης της πολιτισμικής σημασίας της ομάδας, πολύ περισσότερο όταν τα μέλη που δημιουργούν τις παραστάσεις δεν συναντώνται μόνο κατά την διάρκεια πρόβας, αλλά μένουν μαζί και οργανώνουν την ζωή τους σε μια φάρμα. Ο «κόσμος» της φάρμας, η ομάδα των ανθρώπων που την απαρτίζει κάθε καλοκαίρι φαίνεται να λειτουργούν ενάντια στον πολιτισμό της κατανάλωσης και των κυρίαρχων πολιτικών συστημάτων. Η πρώτη μεγάλη ενότητα θα ασχοληθεί ακριβώς με αυτό, επιχειρώντας να ανιχνεύσει την «υλοποίηση» του ανατρεπτικού λόγου μέσα στους ίδιους τους χώρους της φάρμας, αλλά και στον τρόπο που η ομάδα αντιλαμβάνεται την καθημερινότητα και οργανώνει τη θεατρική δράση της. Ο ανατρεπτικός λόγος, όπως θα δούμε, εντοπίζεται και στις πολιτικού περιεχομένου παραστάσεις του Peter Shumman. Η pageant με την οποία θα ασχοληθεί εκτενέστερα η εργασία αντλεί την καταγωγή της από μία συγκεκριμένη μορφή επιτέλεσης που συναντάμε στις αρχές του 20ου αιώνα των ΗΠΑ και έχει ως κύριο χαρακτηριστικό της την αναπαράσταση πραγματικών ιστορικών και κοινωνικών γεγονότων. Θα μπορούσαν άραγε οι pageants (όπως και ολόκληρο το Τσίρκο) να ιδωθεί ως ένα μοναδικό φαινόμενο επιτέλεσης με στοιχεία τελετουργίας, με σκοπούς δημιουργίας μιας κοινότητας και διατήρησης των δεσμών της; Προκειμένου να αναδείξω την μέριμνα αυτή για τη δημιουργία μιας ευρύτερης κοινότητας γύρω από το θέαμα συνέκρινα το παράδειγμα μας με τις pageants του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα. Αναλύονται εκτενώς τα στοιχεία που υποστηρίζω προσδίδουν στο θέαμα χαρακτηριστικά τελετουργίας που προσιδιάζουν τις μεθοριακές φάσεις του Victor Turner, στις οποίες οι κοινωνικές διακρίσεις απουσιάζουν, συνθήκες ανάδυσης communitas προκύπτουν και αναθερμαίνουν την αίσθηση της συλλογικότητας, του εμείς αντί του εγώ. Το Τσίρκο μοιάζει να είναι μία προσπάθεια να επιστρέψει το θέατρο στην κοινωνία, όχι ως ένα πολιτισμικό εμπόρευμα αλλά ως ένα πραγματικό μέρος της ζωής της και των κοινοτικών γεγονότων.

Bread and puppet’s ‘Domestic resurrection circus’,which was later named ‘domestic insurrection circus’, is a unique summer spectacle that began in 1974. It consists of various shows such as circus, pageants and parades whose main means of performance are puppets and masks. It takes place in the state of Vermont U.S.A. after several days of preparation and attracts people from all over the world. Peter Shumman, founder and artistic director of the group, is responsible for the greater part of these events. Members of the group who live in the farm permanently, together with volunteers who arrive in the summer, come to his aid in order to make these events come true. This dissertation examines the group’s cultural meaning, taking into account the communal life of its members in the farm. All members of the group, together with their shows and way of life, constitute a living criticism on consumerism and dominant political systems. The first part of the dissertation examines how their subversive discourse is expressed in all of the farm’s spaces, as well as in the group’s everyday life and theatrical expression. The discourse mentioned above pervades all of Shumman’s politically oriented shows. The pageant that will be examined more closely, has its origins in a certain kind of performance often met in the beginning of the 20th century. Its prominent feature is the enactment of actual historic and social events. Can pageants be seen as a unique performative way with elements of ritual, and an intent to build a community and maintain its bonds? In order to examine the validity of the statement above, i compared Shumman’s pageant to the pageants that took place in the first half of the twentieth century. Such a comparison proved fruitful, showing the reflexive function that pageants have in the social and political context of two completely different eras. What Peter Shumman aims to achieve through these pageants is the creation of communitas between every person who is there. Communitas emerges through ritualistic performances and community based living in the farm as a whole . All the elements that give the pageant a ritualistic character are examined. Such a character invokes Victor Turner’s liminal phases, where social discriminations are upsent, and conditions of communitas emerge to revive a sense of collective being. The Circus seems to be an effort to bring theatre back to society , not as a commodity but as an integral part of everyday experience. It is one of the few examples in modern history where an artistic event, founded by one man, manages to attract so many different people, and to include features of seasonal community celebration, festival, spectacle, pilgrimage.