Δωρεάν διανομή και διατήρηση τοπικών ποικιλιών και σπόρων από το "Πελίτι" στην Ελλάδα και το "Yerel tohum Derneği" στην Τουρκία: αισθητηριακές διαστάσεις και μνήμη

Abstract

Η εργασία αυτή είναι καρπός μιας έρευνας που έλαβε χώρα την περίοδο μεταξύ Φεβρουαρίου του 2014 και Ιανουαρίου του 2015 στη Θεσσαλονίκη και τη Δράμα στην Ελλάδα, και στη Σμύρνη και την πόλη Seferihisar της Τουρκίας και αφορά την δωρεάν ανταλλαγή και διανομή σπόρων τοπικών ποικιλιών μέσω των δικτύων “Πελίτι” που εδρεύει στη Δράμα και “Yerel tohum Derneği” (Ένωση Τοπικού Σπόρου) με έδρα τη Σμύρνη. Η μεθοδολογία περιλαμβάνει συναντήσεις με μέλη των δυο ομάδων, επιτόπια έρευνα στις προαναφερθείσες πόλεις και συγκέντρωση υλικού απο το διαδίκτυο. Ο στόχος που μοιράζονται οι δυο ομάδες είναι η ενασχόλησή τους με τη διάσωση της ποικιλότητας των σπόρων. Η “εναλλακτική κοινότητα Πελίτι” έχει θέσει ως βασικό στόχο της δράσης της την διάσωση των “τοπικών ποικιλιών”, λαμβάνοντας και προτείνοντας μέτρα για την μη αλλοίωση τους, και το “Υerel Tohum Derneği” στοχεύει στην διάδοση της καλλιέργειας “τοπικών σπόρων”, χωρις να αποτελεί πάντα προτεραιότητα η διατήρηση ποικιλιών. Οι δυο ομάδες, η πρώτη στην Ελλάδα και η δεύτερη στην Τουρκία, δραστηριοποιούνται με κατεύθυνση την δημιουργία δικτύων καλλιεργητών, τόσο ερασιτεχνών όσο και επαγγελματιών, που χρησιμοποιούν τοπικούς σπόρους ωστε να συντεθεί μια βάση ανθρώπων, μέσα απο τις καλλιεργητικές επιλογές και πρακτικές των οποίων θα “επιβιώσουν” οι τοπικές ποικιλίες και σπόροι. Η συγκρότηση και η ανάπτυξή τους αποτελεί μια κίνηση αντίστασης απέναντι στην εκτεταμένη καλλιέργεια υβριδικών σπόρων και την κυριαρχία στην παγκόσμια αγορά διεθνών εταιριών παραγωγής υβριδικών και γενετικά τροποιημένων σπόρων και αγροχημικών προϊόντων. Μπορούμε να εντάξουμε τις δράσεις των ομάδων αυτών σε μια γενικότερη στροφή προς την τοπικοποίηση της παραγωγής και της κατανάλωσης, η ανάπτυξη της οποίας ακολουθεί την βιομηχανοποίηση και την παγκοσμιοποίηση των συστημάτων παραγωγής. Οι αισθητηριακές διαστάσεις των καρπών τοπικών σπόρων που συμμετέχουν στο λόγο περι της υπεροχής τους έναντι των υβριδικών και την έμφαση στη συμμετοχή των υλικών διαστάσεων στη βάση της αλληλεπίδρασης των ανθρώπων με τους σπόρους και τους καρπούς τους αποτελούν κεντρικά σημεία στην εργασία. Επιχειρώ μια διερεύνηση των εμπειριών μέσα στις οποίες ο λόγος για την διασφάλιση της βιοποικιλότητας και την ενίσχυση της αυτονομίας των αγροτών καθίσταται οικείος και αναπαράξιμος μεσα απο την επαφή με τους σπόρους στον χώρο καλλιέργειάς τους, την συμμετοχή και τις παρεμβάσεις στη διαδικασία ανάπτυξής τους αλλά και μέσα απο την κατανάλωσή τους. Μέσα απο την εργασία αυτή επιδιώκεται να αναδειχθεί η γονιμότητα της εννοιολόγησης των υποκειμένων και αντικειμένων ως ευέλικτων κατηγοριών και να τονιστεί ο ρόλος των υλικών ιδιοτήτων των σπόρων και των καρπών στις σχέσεις που διαμορφώνονται ανάμεσα τους, με την πρόθεση να αποφευχθεί η αντιστοίχιση ανθρώπων και υποκειμένων και απο την άλλη μεριά πραγμάτων και αντικειμένων με την έννοια του “αποδέκτη”, αυτού στον οποίο κατευθύνεται η δράση. Ορισμένα βασικά ερωτήματα που ανακύπτουν μέσα στην εργασία και αφορούν τη σχέση μνήμης και αντικειμένων μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: πώς μπορούμε να αναφερθούμε στις συναντήσεις ανθρώπων και σπόρων χωρίς να λάβουμε υπόψη τις βιωμένες εμπειρίες που κάνουν την νέα εμπειρία αναγνωρίσιμη και τη νοηματοδότησή της δυνατή; Τί ρόλο παίζουν οι αισθήσεις στην οργάνωση αυτών των σχετικών με τους σπόρους εμπειριών; Πώς οι αισθήσεις και η μνήμη των αισθήσεων ενημερώνουν την γνώση και τις εμπειρίες;

This Master’s thesis is the result of a research that took place during the period February 2014- January 2015 in the cities of Thessaloniki and Drama in Greece and in the cities of Izmir and Seferihisar in Turkey and is concerned with the exchange and free distribution of local variety seeds through the networks “Peliti” that is based in Drama and “Yerel tohum Derneği” (Local Seed Union) that is based in Izmir. The methodology includes meetings with members of both groups, field research in the cities previously mentioned and material gathered from internet sources.The goal both groups share is the conservation of seed diversity. The “alternative community Peliti” has as its main goal the conservation of “local varieties” taking and suggesting measures for the prevention of their deterioration and “Yerel tohum Derneği” aims at the dissemination of “local seed” cultivation, variety conservation not always being its priority.The two groups, the first in Greece and the second in Turkey have set the target of creating cultivators networks, both amateur and professional, that use local seeds so that the foundation can be laid for the survival of local varieties and seeds. The creation and development of the two groups is an action of resistance against the extencive cultivation of hybrid seeds and the domimance of multinational companies that produce hybrid and genetically modified seeds and agrochemical products.We can consider the actions of these groups as part of a general turn towards the localization of production and consumption, which is consistent with the industrialization and globalization of the production systems. The sensory dimensions of local seeds fruit that are part of a conversation about their superiority when compared to hybrid seed fruit and the emphasis on the part that the material dimensions take in forming the foundation of the interaction between humans, seeds and their fruit are main points in this thesis.