Η Δεύτερη Ταφή, ως τελετουργικό δρώμενο και το τέλος της οριακότητας του θανάτου : μία συγκριτική προσέγγιση

Abstract

Ο θάνατος είναι η πιο δυνατή και μυστήρια αλλαγή από αυτές που σημαδεύουν τον κύκλο της ζωής του ανθρώπου. Ο θάνατος είναι μία αναγκαία άποψη και κανονικότητα για τον οποίο μόνο ο άνθρωπος έχει συνείδηση, αλλά δεν αποτελεί το τέλος. Στον ανθρώπινο κόσμο όταν ένα πρόσωπο πεθαίνει, η οικογένεια, οι φίλοι και οι γείτονες χρησιμοποιούν στάσεις, αξίες και μεθόδους εκφράζοντας μέσα από τη φαντασία τους τον πόνο, την απώλεια και τη θλίψη, την οποία περιλαμβάνει ο θάνατος. Σχεδόν όλες οι κοινωνίες ορίζουν μία περίοδο πένθους και επιτελούν νεκρικές τελετουργίες, εστιάζοντας στη μεταβολή του σώματος, φροντίζοντας για τη μοίρα της ψυχής και το μέλλον των επιζώντων. Η παρούσα εργασία προσπαθεί να φωτίσει το ταξίδι του νεκρού στον Κάτω κόσμο για τη λαϊκή μυθική αφήγηση ή για τον Παράδεισο για τη Χριστιανική παράδοση. Από τη στιγμή του θανάτου, η ψυχή ξεκινά το ταξίδι της. Το σώμα αρχίζει να αποσυντίθεται μέχρι την τελετουργία της εκταφής, την τελευταία σημαντική τελετουργία, η οποία πρέπει να επιτελεστεί για το πεθαμένο πρόσωπο από τους ζωντανούς συγγενείς του. Το νεκρό άψυχο σώμα, η ψυχή και οι ζωντανοί συγγενείς παίζουν ρόλους αλληλεπίδρασης κατά τη διάρκεια του χρόνου από την πρώτη ταφή έως τη δεύτερη τελική ταφή. Αυτή η τελική τελετή επιβεβαιώνει την επιτυχή μετακίνηση της ψυχής στη χώρα του θανάτου, στη χώρα των προγόνων. Τα λείψανα του νεκρού βρίσκουν την αιώνια ανάπαυση στο οστεοφυλάκιο της κοινότητας και οι ζωντανοί τελετουργικά απελευθερώνονται από τις υποχρεώσεις του πένθους και επιστρέφουν πίσω στην κοινωνική τους ζωή. Η εκταφή δεν μπορεί να ανατρέψει την πορεία του θανάτου. Αυτή η εσχατολογική αντίληψη παρουσιάζεται από την επίσημη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και αφορά τη σωματική ανάσταση με τη Δεύτερη Παρουσία του Χριστού. Η σωτηριολογική ελπίδα της αιώνιας ζωής συνυπάρχει με τη λαϊκή φαντασιακή σκέψη και εμπειρία. Επιπλέον, οι τελετουργίες θανάτου ενισχύουν τη συλλογική μνήμη και επιδιώκουν να συμμετέχουν στην ιστορία της κοινότητας. Το παρελθόν είναι σημαντικό για το παρόν και για τη ζωή στο μέλλον. Συμβολικά, η δύναμη του θανάτου ελαχιστοποιείται μέσω των νεκρικών τελετουργικών πρακτικών, διαμεσολαβώντας την αντίθεση με τη ζωή. Στις επιμνημόσυνες τελετές, η κοινότητα παρακαλεί για την ανάπαυση του εκλιπόντος, την παρηγοριά των επιζώντων και θυμάται όλους όσους έχουν φύγει στο παρελθόν.