Από την καλλιέργεια της ελιάς...στον καρπό της αυτοδιαχείρισης: πολιτικές του χώρου και της ταυτότητας στον φοιτητικό παραγωγικό συνεταιρισμό Πάτρας κατά τη δεκαετία του 1980

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί ένα σύνθετο ερευνητικό εγχείρημα που αναπτύσσεται στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ Ιστορίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας τόσο αναφορικά με τα ερευνητικά μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν αλλά και όσον αφορά την συμπερασματική ερμηνευτική απόπειρα με την οποία ολοκληρώνεται.Κύριο αντικείμενο της έρευνας αυτής είναι ο Φοιτητικός Παραγωγικός Συνεταιρισμός Πάτρας, ένα συλλογικό εγχείρημα που δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε στον φοιτητικό και νεολαιίστικο χώρο γύρω από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας καθ’όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980. Ο Συνεταιρισμός αυτός κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του, ανέπτυξε παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα προσφέροντας εργασιακή διέξοδο στους φοιτητές και νεολαίους που υπήρξαν μέλη του. Ταυτόχρονα απετέλεσε προνομιακό κοινωνικό χώρο για τους νέους αυτούς, δίνοντάς τους παράλληλα την ευκαιρία να αναπτύξουν καινοτόμες για την εποχή δραστηριότητες όπως η βιολογική διαχείριση των αγροτικών καλλιεργειών, η παραγωγή αυτόνομων εκδηλώσεων πολιτισμού και η δημιουργία χώρων συνάθροισης και ψυχαγωγίας. Μέσα από τη συμμετοχή τους στο συλλογικό αυτό εγχείρημα οι νεολαίοι που υπήρξαν μέλη του ανέπτυξαν έντονους δεσμούς που εκφράστηκαν με την ανάδυση της συλλογικής ταυτότητας του εγχειρήματος που οι ίδιοι ονόμασαν «πείραμα αυτοδιαχείρισης».Κατ’αρχήν δίνεται ένα χρονικό της εξέλιξης του Συνεταιρισμού και ταυτόχρονα επιχειρείται η ιστορικοποίηση του εντάσσοντάς τον στο κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Μεταπολίτευσης. Συγκεκριμένα αναλύονται τρεις άξονες αυτού του πλαισίου: η αγροτική συνεταιριστική πολιτική του ΠΑΣΟΚ που ηγεμονεύει πολιτικά την περίοδο εκείνη, η κίνηση των ιδεών στον φοιτητικό χώρο και γενικότερα στο χώρο της νεολαίας και οι μεταβολές στην πολιτική διοίκησης και λειτουργίας των ελληνικών Πανεπιστημίων.Στη συνέχεια, αντιπαραβάλλοντας τα γραπτά τεκμήρια με το υλικό των προφορικών συνεντεύξεων, αναλύεται διεξοδικά πώς εξελίχθηκε ο τρόπος οργάνωσης και λειτουργίας του Συνεταιρισμού καθώς και ο τρόπος διοίκησής του και λήψης των αποφάσεων από τα μέλη του. Έτσι αναδεικνύονται οι κεντρικές συγκρούσεις και οι διχοτομίες που εκφράστηκαν στο εσωτερικό του, προσδιορίζοντας κάθε φορά την εξελισσόμενη φυσιογνωμία του, και αναδύεται το περιεχόμενο της «αυτοδιαχείρισης» όπως την εννοούσαν και τη βίωσαν οι συμμετέχοντες.Τέλος επιχειρείται η ερμηνευτική ανάλυση του εγχειρήματος και η ανάδειξη των αλληλεπιδράσεών του με το περιβάλλον του. Έτσι αντιμετωπίζεται ο Συνεταιρισμός σαν ένα δυναμικό πεδίο επινοητικών και δημιουργικών δράσεων, τόσο σε υλικό όσο και σε συμβολικό επίπεδο, δράσεων που προκάλεσαν καίριους μετασχηματισμούς αντίστοιχα υλικής και συμβολικής τάξης από την μια στον χώρο του Πανεπιστημίου όπου λάμβανε χώρα η καλλιεργητική προσπάθεια και η εμπορική δραστηριότητα και από την άλλη στην ίδια την ταυτότητα των υποκειμένων που επιτελούσαν αυτούς τους μετασχηματισμούς.Η εργασία αυτή ουσιαστικά αποτελεί την μελέτη περίπτωσης ενός κοινωνικού κυττάρου όπου, μετά τη μακροσκοπική μελέτη του ιστορικού πλαισίου μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε, επιχειρείται η εστίαση με τον φακό του μικροϊστορικού βλέμματος στο εσωτερικό του ώστε να αναδειχθούν ερμηνευτικοί ορίζοντες που θέτουν καθολικά ερωτήματα και προοπτικές κοινωνικής έρευνας σχετικά με την ρευστή και μεταιχμιακή εποχή της δεκαετίας του 1980.