European Elections 1979 – 2009 : comparative analysis of turnout rates and abstention determinants - the case of Greece

Abstract

Η διπλωματική εργασία «Ευρωπαϊκές Εκλογές 1979 – 2009 : Συγκριτική ανάλυση των ποσοστών συμμετοχής και καθοριστικοί παράγοντες αποχής – Η περίπτωση της Ελλάδας» επικεντρώνεται στο θέμα των Ευρωπαϊκών εκλογών και τη διαχρονικά αυξανόμενη τάση για αποχή που παρατηρείται από την διεξαγωγή των πρώτων Ευρωπαϊκών εκλογών το 1979 έως και τις πιο πρόσφατες το 2009. Η διπλωματικής εργασίας είναι δομημένη σε τρεις επιμέρους ενότητες. Στην πρώτη ενότητα, γίνεται αναφορά στην θεσμική εξέλιξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και διαχρονική ενδυνάμωση του ρόλου του στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ε.Ε., εστιάζοντας κυρίως στην περίοδο μετά το σχηματισμό του πρώτου άμεσα εκλεγμένου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το 1979. Στη συνέχεια, αναλύονται οι κύριες τάσεις συμμετοχής των ευρωπαίων πολιτών στις Ευρωπαϊκές εκλογές και παρουσιάζονται τα ποσοτικά δεδομένα των επτά (7) εκλογικών διαδικασιών που έχουν διεξαχθεί μέχρι το 2009 σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο τέλος της ενότητας, αναλύονται οι παράγοντες που καθορίζουν τη συμπεριφορά των ψηφοφόρων στις Ευρωπαϊκές Εκλογές, καθώς και τον τρόπο που αυτοί επηρεάζουν την απόφαση του ψηφοφόρου να συμμετέχει ή να απέχει από τις εκλογές. Στη δεύτερη ενότητα, η ανάλυση επικεντρώνεται στο σημαντικότερο παράγοντα που καθορίζει την εκλογική συμπεριφορά των ψηφοφόρων στις Ευρωπαϊκές εκλογές, το γεγονός ότι οι εκλογές αυτές έχουν τον χαρακτήρα «δεύτερης τάξεως». Σύμφωνα με την θεωρία που αναπτύχθηκε από τους Reif και Schmitt το 1980, αυτό οφείλεται κυρίως στην αντίληψη του ψηφοφόρου ότι οι Ευρωπαϊκές εκλογές θέτουν λιγότερα πολιτικά διακυβεύματα και κατά συνέπεια σε όλα τα κράτη μέλη παρατηρούνται κάποια κοινά χαρακτηριστικά στα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών εκλογών. Η παρουσίαση του θεωρητικού μοντέλου «δεύτερης τάξεως εκλογών» των Reif και Schmitt, τα κύρια χαρακτηριστικά του, καθώς και οι διαφορετικοί τύποι εκλογικής συμπεριφοράς των ψηφοφόρων στις Ευρωπαϊκές εκλογές, αποτελούν τα κύρια θέματα που αναδεικνύονται στην ενότητα αυτή.Στην τρίτη ενότητα, η οποία αποτελεί την βασική ενότητα αυτής της διπλωματικής, εξετάζεται η εφαρμογή των κύριων χαρακτηριστικών του μοντέλου «δεύτερης τάξης εκλογών», στις συνολικά επτά (7) εκλογικές διαδικασίες που έχουν λάβει χώρα στην Ελλάδα από το 1980 έως και το 2009. Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από αυτή την ανάλυση είναι ότι οι Ευρωπαϊκές εκλογές στην Ελλάδα, αποτελούν τυπικό παράδειγμα «δεύτερης τάξεως εκλογών», με σχετικές όμως αποκλείσεις που παρατηρήθηκαν κατά καιρούς και μια έντονη διαχρονική τάση για προσαρμογή στο μοντέλο, κυρίως κατά τις δύο (2) τελευταίες χρονικά Ευρωπαϊκές εκλογές, το 2004 και το 2009. Τέλος, η διπλωματική εργασία καταλήγει με την παρουσίαση μερικών προτάσεων που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον χαρακτήρα των Ευρωπαϊκών εκλογών ως «δεύτερης τάξης εκλογών» και κατά συνέπεια να δοθεί ώθηση στη συμμετοχή των ευρωπαίων πολιτών στις εκλογές αυτές.