Η προστασία του περιβάλλοντος ως παράμετρος του οικοτουρισμού. Ανίχνευση των περιβαλλοντικών στάσεων και ανάλυση των τάσεων για οικοτουριστική ανάπτυξη στην Όλυμπο Καρπάθου

Abstract

Η παρούσα εργασία αποπειράται να διερευνήσει το βαθμό στον οποίο οι τοπικές κοινωνίες των προστατευόμενων περιοχών έχουν αναπτυγμένες θετικές στάσεις και αντιλήψεις για το περιβάλλον και τον οικοτουρισμό, θέλοντας να συναγάγει συμπεράσματα για την ωριμότητά τους να αποδεχτούν ένα οικοτουριστικό πρότυπο αειφόρου ανάπτυξης. Ως περιοχή μελέτης επιλέγεται η Β. Κάρπαθος και Σαρία στο ΝΑ άκρο του Αιγαίου, η οποία παρουσιάζεται ιδανική για την προώθηση ήπιων και εναλλακτικών τουριστικών μορφών, όπως του οικοτουρισμού, στη βάση του φυσικού και πολιτιστικού της πλούτου. Στο θεωρητικό μέρος εξετάζεται σε βάθος το θεωρητικό πλαίσιο του οικοτουρισμού και προτείνεται ένα ολοκληρωμένο μοντέλο αειφόρου οικοτουριστικής ανάπτυξης, που υλοποιείται σε τρεις θεμελιώδεις και προαπαιτούμενες διαστάσεις: α) την προστασία του περιβάλλοντος, β) την περιβαλλοντική εκπαίδευση, και γ) την ενδυνάμωση της τοπικής κοινότητας. Στο εμπειρικό μέρος επιδιώκεται η διερεύνηση των στάσεων και αντιλήψεων των κατοίκων της Κοινότητας Ολύμπου Καρπάθου για καθεμιά από τις παραπάνω τρεις διαστάσεις του μοντέλου. Καταρτίζεται ερευνητικό μέσο, στο βασικό κορμό του οποίου εφαρμόζεται η κλίμακα τύπου Likert 5 σημείων. Το κεντρικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως οι στάσεις και αντιλήψεις των κατοίκων της Κοινότητας Ολύμπου είναι σύμφωνες με τις βασικές αρχές του οικοτουρισμού. Παρουσιάζουν υψηλό βαθμό ευαισθητοποίησης για τα ζητήματα προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος του τόπου, αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης όλων των εμπλεκομένων στην οικοτουριστική δραστηριότητα και διατηρούν ευνοϊκή στάση για την υλοποίηση οικοτουριστικών πρωτοβουλιών στη Β. Κάρπαθο, με σκοπό την ενδυνάμωσή τους και την προαγωγή της αειφόρου ανάπτυξης της περιοχής. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας η συνολική στάση της τοπικής κοινωνίας απέναντι στον οικοτουρισμό δεν επηρεάζεται από το φύλο και την επαγγελματική τους απασχόληση. Αντίθετα, ο τόπος μόνιμης κατοικίας εντός ή εκτός της περιοχής μελέτης και το μορφωτικό επίπεδο ασκούν επίδραση στις αντιλήψεις τους για την εναλλακτική αυτή μορφή τουρισμού.

This research attempts to investigate whether the local communities of the protected regions have developed positive perspectives and attitudes for the environment and ecotourism and draws conclusions for their level of maturity to accept an ecotourist development model. Northern Carpathos and Saria in the southeastern part of the Aegean Sea have been chosen as study regions as they are ideal for the promotion of mild and alternative forms of tourism, like ecotourism, based on the region’s natural and cultural richness. The theoretical framework of ecotourism has been studied thoroughly and the elaboration of a complete model has been attempted, the development of which will be implemented in three fundamental and prerequisite dimensions: a) the environmental conservation, b) the environmental education, and c) the empowerment of local communities. With reference to the empirical part, the objective is to investigate the local people’s perspectives and attitudes related to each of the three dimensions of the model discussed above. A research tool has been elaborated in the main body of which a 5-point Likert type scale has been used. The main conclusion that has been drawn is that the perspectives and attitudes of the inhabitants of Olympos Community are compatible with the principles of ecotourism. They show a high level of sensitization for the protection of the natural and cultural environment and they recognize the necessity of the environmental education for all the participants in the ecotourism. They have formed a positive attitude toward ecotourism initiative in the N. Karpathos as a mean of their empowerment and the region’s sustainable development also. According to the conclusions of this study, the overall attitude of the inhabitants toward tourism is not influenced by either gender or profession. On the contrary, their permanent residence inside or outside the study region and their level of education influence the inhabitants’ attitudes for this alternative form of tourism.