Η περιβαλλοντική συμπεριφορά των γεωργών- κτηνοτρόφων που δραστηριοποιούνται σε περιοχές εντός του δικτύου Natura 2000 στο Νομό Ρεθυμνου

Abstract

Η ανάγκη της προστασίας του περιβάλλοντος τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική, τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η οικονομική ανάπτυξη και η αύξηση του πληθυσμού τους 2-3 τελευταίους αιώνες οδήγησαν σε σημαντική υποβάθμιση του περιβάλλοντος και μείωση της βιοποικιλότητας. Η γεωργία αποτελεί έναν από τους πιο αναπτυγμένους τομείς σε πολλές χώρες, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί έναν από τους κύριους ρυπαντές του περιβάλλοντος, με σημαντικές επιπτώσεις την υποβάθμιση των εδαφών, την ερημοποίηση, τη ρύπανση των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων κ.α. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο πολιτικής, με το δίκτυο Natura 2000 εισάγεται η έννοια της ανάπτυξης προστατευόμενων περιοχών που να εξυπηρετούν πολλαπλούς στόχους, προάγοντας τη βιοποικιλότητα και την κοινωνική-οικονομική βιωσιμότητα τους. Ως τέτοιο, θεωρείται ότι θέτει το πλαίσιο για την εφαρμογή της αρχής της ενσωμάτωσης του περιβάλλοντος στις άλλες πολιτικές (integration) (ΕΚ 2000). Παράλληλα, ολοένα και περισσότερο προβάλλεται ο πολυ-λειτουργικός ρόλος της γεωργίας και η συμβολή της στη διατήρηση του περιβάλλοντος και την οικονομικοκοινωνική βιωσιμότητα της υπαίθρου.Στην παρούσα έρευνα επιχειρείται να αποτυπωθεί η γεωργική δραστηριότητα εντός των περιοχών Natura 2000, καθώς και με ποιους τρόπους αυτή συνεισφέρει ή δυσχεραίνει την παραγωγή διευρυμένων υπηρεσιών, μέσα από τις αντιλήψεις των αγροτών. Με τη μέθοδο των προσωπικών δομημένων συνεντεύξεων, συμπληρώθηκαν 50 ερωτηματολόγια σε περιοχές του ευρύτερου δικτύου Natura 2000 του Νομού Ρεθύμνου, τα οποία αναλύθηκαν στατιστικά (SPSS) και ποιοτικά.Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι γεωργοί – κτηνοτρόφοι που δραστηριοποιούνται εντός των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 του Νομού Ρεθύμνου είναι μέσης ηλικίας και έχουν τη γεωργική δραστηριότητα σαν δευτερεύουσα. Χρησιμοποιούν χημικά μέσα για τη λίπανση και την αντιμετώπιση των εισβολέων στις καλλιέργειες. Επίσης εμφανίζονται να ενδιαφέρονται για την υιοθέτηση πιο φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών, αλλά η ελλιπής ενημέρωση και η γραφειοκρατία είναι σημαντικά προβλήματα στην επίτευξη αυτού του στόχου. Όσον αφορά το Δίκτυο Natura 2000 γνωρίζουν τι είναι αλλά οι γεωργικές πρακτικές τους δεν επηρεάζονται από την ύπαρξη του, καθώς δεν υπάρχει στοχευμένο νομοθετικό πλαίσιο για τις πρακτικές που εφαρμόζονται στις περιοχές αυτές. Μελλοντικά, θα συνεχίσουν να καλλιεργούν και υποστηρίζουν ότι είναι απαραίτητη η πραγματοποίηση κάποιων αλλαγών για να είναι βιώσιμο το μοντέλο που εφαρμόζεται στον γεωργικό τομέα στην εποχή μας.

The need to protect the environment in recent years has become increasingly urgent, both locally and globally. Economic development and population growth the last 2-3 centuries led to significant environmental degradation and loss of biodiversity. Agriculture is one of the most developed sectors in many countries, but also represents one of the main polluters of the environment, with significant impacts on land degradation, desertification, pollution of ground and surface water, etc. In European Policy level, the Natura 2000 network the concept of the development of protected areas that serve multiple objectives is introduced thus, promoting biodiversity and socio-economic sustainability. As such, it is considered that sets the framework for the implementation of the principle of integrating the environment into other policies (EC 2000). At the same time, increasingly shows the multi-functional role of agriculture and its contribution to environmental preservation and socioeconomic viability of rural areas.In the current research an attempt is made to imprint the agricultural activity within areas of Natura 2000 network, and how this contributes or hinders the production of multifunctional services through the perceptions of farmers. With the method of personal structured interviews, 50 questionnaires were completed in areas of wider Natura 2000 network of Rethymno, which were analyzed statistically (SPSS) and qualitatively.The results of the research showed that the farmers and the livestock farmers who are active in areas of the Natura 2000 network of Rethymno are middle aged and agriculture is not their main job. They use chemical means to fertilize and tackle intruders in crops. Moreover, they appear to be interested in adopting more environmentally friendly practices, but the lack of information and bureaucracy are significant problems in achieving this goal. Regarding the Natura 2000 network, although they are informed about it, the farming practices are not influenced by its presence, as there is no targeted legislative framework for the applied practices in these areas. In the future they will continue to cultivate and they believe that it is necessary to make some changes in order to be the present model that is applied in agricultural viable.