Εναλλακτικοί τρόποι καταπολέμησης ζιζανίων

Abstract

Τα ζιζάνια αποτέλεσαν πρόβλημα για τους γεωργούς από την απαρχή της γεωργίας. Αποτέλεσαν τον πρώτο φυσικό εχθρό και ήτανε και ο πρώτος που αντιμετωπίστηκε από τους παραγωγούς, κυρίως με μηχανικά μέσα (όργωμα) και με χειρωνακτική εργασία. Αργότερα και η προσαρμογή των αμειψισπορών αποτέλεσε ένα εργαλείο επίσης ιδιαίτερα χρήσιμο, αν και η προσαρμογή αυτή έγινε περισσότερο για λόγους γονιμότητας του εδάφους παρά για λόγους ζιζανιοκτονίας. Πέρα κάποιων μικρών βελτιώσεων στα μηχανικά μέσα, οι οποίες γίνονταν κυρίως για λόγους βελτίωσης της άροσης, μεγάλες αλλαγές δεν υπήρξανε στην καταπολέμηση των ζιζανίων. Η καταπολέμηση συνέχισε να απαιτεί πολύ κόπο και χρόνο, με τους παραγωγούς να αναγνωρίζουν στα ζιζάνια ένα από τα σοβαρότερα αίτια για την απώλεια παραγωγής. Μάλιστα σε πολλές γλώσσες σώζονται εκφράσεις οι οποίες φανερώνουν το πόσο μεγάλο ήτανε το πρόβλημα (π.χ. στην Ελληνική γλώσσα ένα άτακτο παιδί ονομάζεται ‘ζιζάνιο’.) Η κατάσταση άλλαξε άρδην στις αρχές του προηγούμενου αιώνα με την έλευση των φυτοφαρμάκων. Ξαφνικά ήταν δυνατόν να αντιμετωπιστούν εύκολα, γρήγορα και αποτελεσματικά όλοι οι φυσικοί εχθροί των καλλιεργειών συμπεριλαμβανομένου των ζιζανίων. Η ‘πανάκεια’ όμως των φυτοφαρμάκων γρήγορα δημιούργησε προβλήματα, στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, και μάλιστα και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές των φυτοφαρμάκων άρχισαν να προβληματίζονται όταν άρχισαν να παρατηρούνται φαινόμενα αντοχής, πλέον και στα ζιζάνια. Πλέον η έρευνα αλλά και η πράξη έχουνε προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό και γίνονται σοβαρές προσπάθειες μείωσης και σε κάποιες περιπτώσεις εξάλειψης της χρήσης ζιζανιοκτόνων σε πολλά καλλιεργητικά συστήματα. Σε αυτήν την διατριβή γίνεται παρουσίαση αυτών των επιλογών, είτε εφαρμόζονται, είτε παραμένουν ακόμα σε ερευνητικό στάδιο. Πέρα της παρουσίασης των τρόπων αντιμετώπισης των ζιζανίων με μη χημικά μέσα γίνεται μια προσπάθεια παρουσίασης μιας νέας άποψης για το τι είναι ακριβώς ζιζάνιο και ποιος είναι ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει στα αγροτικά αλλά και φυσικά οικοσυστήματα. Τέλος αναφέρονται και κάποιες στρατηγικές οι οποίες αν και δεν μπορούν ίσως να ονομαστούν άμεσα τρόποι αντιμετώπισης, παρόλα αυτά είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στην πρόληψη πολλών προβλημάτων, όσο αφορά τα ζιζάνια, αλλά και διευκόλυνσης εφαρμογής των τρόπων αντιμετώπισης