ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Abstract

Ο επιστημονικός εγγραμματισμός αναγνωρίζεται διεθνώς ως ουσιώδης σκοπός της εκπαίδευσης των μαθητών στις Φυσικές Επιστήμες. Παρά την αδυναμία επακριβούς ορισμού του, υπάρχουν διαστάσεις του οι οποίες θεωρούνται απαραίτητες για τον αυριανό πολίτη. Η εκτενής χρήση των σχολικών εγχειριδίων στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών και ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει ο επιστημονικός εγγραμματισμός, καθιστούν αναγκαία τη διεξαγωγή έρευνας που να εστιάζεται στην ανάλυση των διαστάσεων του επιστημονικού εγγραμματισμού στα σχολικά εγχειρίδια Φυσικών επιστημών. Επιπρόσθετα, απουσιάζουν εργασίες που να αναλύουν τις διαστάσεις του επιστημονικού εγγραμματισμού στα σχολικά εγχειρίδια Φυσικών Επιστημών στην Ελλάδα. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάλυση του περιεχομένου του σχολικού εγχειριδίου της Φυσικής Β' Γυμνασίου ως προς τις διαστάσεις του επιστημονικού εγγραμματισμού. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 1299 μονάδες περιεχομένου του διδακτικού πακέτου της Φυσικής Β' Γυμνασίου. Η ανάλυσή τους πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια ενός πλέγματος ανάλυσης, που αναπτύχθηκε για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας και το οποίο συντίθεται από πέντε διαστάσεις του επιστημονικού εγγραμματισμού: 1. Γνώση περιεχομένου Φ.Ε., 2. Γνώση περί της επιστήμης, 3. Επιστημονικές δεξιότητες, 4. Επίδραση της επιστήμης και της τεχνολογίας στην κοινωνία, 5. Μεταγνώση. Η ανάλυση του περιεχομένου επέτρεψε την αποτύπωση της κατανομής των διαστάσεων του επιστημονικού εγγραμματισμού στο περιεχόμενο του σχολικού εγχειριδίου της Φυσικής Β' Γυμνασίου. Διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχε ισορροπημένη παρουσία των διαστάσεων του επιστημονικού εγγραμματισμού στο περιεχόμενο του σχολικού εγχειριδίου. Πιο συγκεκριμένα, προέκυψε ότι στο περιεχόμενο του σχολικού εγχειριδίου που αναλύθηκε κυριαρχεί η γνώση περιεχομένου των Φυσικών Επιστημών. Η ανάλυση του περιεχομένου σε επιμέρους άξονες των διαστάσεων του επιστημονικού εγγραμματισμού οδήγησε στην εξαγωγή περαιτέρω συμπερασμάτων. Τα αποτελέσματα της εργασίας μπορούν να συνεισφέρουν τόσο στο επίπεδο των ερευνητικών δραστηριοτήτων όσο και στο επίπεδο της συγκρότησης διδακτικού υλικού για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών.

Scientific literacy is internationally recognized as the main desired outcome of science education. Despite the fact that the term is not accurately defined, there are scientific literacy themes which are considered indispensable for tomorrow's citizens. The extensive use of textbooks in science teaching coupled with the important role of scientific literacy, necessitate the conduction of research that focuses on the analysis of scientific literacy themes in science textbooks. Moreover, there is no research studying scientific literacy themes in science textbooks in Greece. The purpose of this study is to analyze the content of the Physics textbook of the second grade of junior high school for the inclusion and balance of these themes. The sample consisted of 1299 content units which were selected from the textbook and supplementary material. A content analysis scheme was used for the analysis, consisting of 5 themes: 1. Content knowledge, 2. Knowledge about science, 3. Scientific skills, 4. Interaction of science, technology and society, 5. Metacognition. The analysis allowed the mapping of the distribution of scientific literacy themes in the content of the Physics textbook of the second grade of junior high school. The results revealed that the textbook did not provide a balance of scientific literacy themes. More specifically, it was found that Content Knowledge dominates the subject matter of the textbook. Content distribution on the components of each of the scientific literacy themes provided further conclusions. The results can contribute both in terms of research and in terms of setting up teaching material for science teaching.