Η θέση της Σαρακατσάνας γυναίκας και η συνεισφορά της στην κοινωνία των Σαρακατσαναίων και τη νεοελληνική κοινωνία κατά το παρελθόν και το παρόν.

Abstract

Στη διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία συναντάμε έρευνες για τη θέση των Σαρακατσάνων γυναικών στην κοινωνία των Σαρακατσαναίων και τη νεοελληνική κοινωνία κατά το παρελθόν και το παρόν. Για παράδειγμα, η Τζιβελέκη-Πολυμεροπούλου (1999) υποστηρίζει ότι οι Σαρακατσάνες ήταν δυναμικές γυναίκες που δεν ζούσε στην σκιά του άντρα τους. Ο Αρσενίου (2005) θεωρεί τις γυναίκες στυλοβάτη της σαρακατσάνικης ζωής και κάποιες φορές, αυτές είχαν τον τελευταίο λόγο. Σ’ αυτό συμφωνεί και ο Καψάλης (2008) που πιστεύει ότι δεν ήταν «υπό του άντρα», αλλά δίπλα του και μερικές φορές, μπροστά από αυτόν. Μια ενδιάμεση κατάσταση υποστηρίζει ο Μποτός (1982) που παραδέχεται ότι εξουθενώνονταν από τις εργασίες και ήταν κάτω από την κυριαρχία του άντρα χωρίς, όμως, να είναι άβουλη και παθητική. Στο διαμετρικό αντίθετο συμπέρασμα καταλήγει ένα αξιοσημείωτο ποσοστό μελετητών που αναφέρουν πως οι ίδιες έδειχναν σεβασμό, αλλά δεν είχαν γνώμη, πήγαιναν απ’ τον πατέρα στον σύζυγο (Φυτιλής, 1995). Η δε Χατζημιχάλη (2007) θεωρεί τις Σαρακατσάνες παραριγμένες, σκλάβες, δουλεύτρες που οι άντρες δεν καταδέχονται να προφέρουν ούτε το όνομά τους, γιατί θίγεται ο ανδρισμός τους. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω αντικρουόμενα ευρήματα ερευνών, αξίζει να εξεταστεί με την παρούσα έρευνα ποια ήταν, πραγματικά, η θέση των Σαρακατσάνων γυναικών στην κοινωνία των Σαρακατσαναίων και τη νεοελληνική κοινωνία κατά το παρελθόν και το παρόν. Κρίθηκε σκόπιμο να απαντηθούν ερωτήματα, όπως για τις καθημερινές εργασίες τους μέσα και έξω από το κονάκι, τον ρόλο τους μέσα στην οικογένεια, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους κατά την παιδική τους ηλικία, τον ρόλος τους στις οικογενειακές και θρησκευτικές εκδηλώσεις, τη θέση τους στα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα της κοινότητας των Σαρακατσαναίων, τη θέση τους σήμερα στους Συλλόγους Σαρακατσαναίων.Επελέγη, λοιπόν, ένα δείγμα δέκα Σαρακατσάνων του Ν. Φθιώτιδας για την αντιπαραβολή των απαντήσεών τους με τα αποτελέσματα της βιβλιογραφικής ανασκόπησης. Το εργαλείο συλλογής στοιχείων ήταν η συνέντευξη και η μέθοδος ανάλυσης πραγματοποιήθηκε μέσω SPSS. Περιελάμβανε πληροφοριακές ερωτήσεις και σαράντα οχτώ ερωτήσεις δομημένες σε έξι άξονες βάση των έξι ερευνητικών ερωτημάτων. Αρχικά, αυτές διεξήχθησαν τον Νοέμβριο - Δεκέμβριο του 2013, και μετά κωδικοποιήθηκαν τα δεδομένα και καταρτίστηκαν πίνακες και διαγράμματα.

The position of women in Sarakatsani and Greek society in both the present day and the past has been the subject of studies in Greece and internationally. Research findings, however, are contradictory making the topic worthy of further investigation. An insight needs to be shed on aspects of the Sarakatsani woman’s existence such as her every day activities in and outside the house, her role within the family, her rights and obligations, her role in social events, her position in the Sarakatsani community and the political sphere, as well as the participation of the Sarakatsani woman today in Sarakatsani clubs, fraternities and associations. For the present study, ten Sarakatsani women from the Sarakatsani fraternity of Fthiotida were the focus of research during the winter of 2013 to investigate the Sarakatsani woman’s history and evolution. A specially designed questionnaire was used to obtain their views. It included fifty-five questions structured on six axons based on six research questions. Then, the data were coded, analyzed using SPSS and tables were constructed. Findings revealed that the role of the Sarakatsani woman was undervalued.