Ο παράγοντας του τουρισμού στις ελληνοτουρκικές σχέσεις: μια πλουραλιστική προσέγγιση

Abstract

Ο Karl Deutsch μελέτησε τους τρόπους με τους οποίους ο πόλεμος είχε εξαλειφθεί σε κάποιες γεωγραφικές περιοχές και ιστορικές περιόδους, μέσω του σχηματισμού των κοινοτήτων ασφάλειας. Σύμφωνα με τον Deutsch υπάρχουν δύο είδη κοινοτήτων ασφάλειας: η αμαλγαματοποιημένη (amalgamated security community) που είναι το αποτέλεσμα της ενοποιητικής διαδικασίας δύο ή περισσότερων, προηγουμένως ανεξάρτητων μονάδων σε μια ενιαία, μεγαλύτερη μονάδα, με κάποιο είδος κοινής κυβέρνησης. Η πλουραλιστική (pluralistic security community), χαρακτηρίζεται κυρίως από το γεγονός ότι τα κράτη συνεργάζονται διατηρώντας τη νομική ανεξαρτησία σους. Η πλουραλιστική κοινότητα ασφάλειας είναι μια περισσότερο υποσχόμενη προσέγγιση για την εξάλειψη του πολέμου και πιο εύκολο να επιτευχθεί και να διατηρηθεί σε σχέση με την αμαλγαματοποιημένη, ενώ η διαμόρφωσή της φαίνεται να απαιτεί μόνο τρεις μεγάλες προϋποθέσεις: τη συμβατότητα των κύριων πολιτικών αξιών, την ικανότητα των κυβερνήσεων και των πολιτικά σχετικών στρωμάτων των συμμετεχουσών χωρών να ανταποκριθούν στις ανάγκες του άλλου και την αμοιβαία προβλεψιμότητα των σχετικών απόψεων του ενός στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική συμπεριφορά του άλλου. Ο Deutsch ενδιαφέρεται για τη σχέση ανάμεσα στις επικοινωνίες και την ολοκλήρωση των πολιτικών κοινοτήτων. Στο επίκεντρο της πλουραλιστικής προσέγγισής του είναι η παραδοχή ότι η επικοινωνία είναι το συνδετικό υλικό, ο αρμός, των κοινωνικών ομάδων γενικά και των πολιτικών κοινοτήτων ειδικότερα. Στην εργασία έγινε μια προσπάθεια σύνδεσης του τουρισμού ως μορφής επικοινωνίας με το πρότυπο ενοποιητικής διαδικασίας του Deutsch προκειμένου να διερευνηθεί κατά πόσον είναι δυνατή η επίτευξη μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, μιας πλουραλιστικής κοινότητας ασφάλειας, που τα μέλη της θα απορρίπτουν τον πόλεμο ως μέσο για τη διευθέτηση των διαφορών τους, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται έτσι η εδραίωση της ασφάλειας και της σταθερότητας στην περιοχή. Η πλουραλιστική αυτή κοινότητα ακόμα δεν φαίνεται να είναι δυνατό να σχηματιστεί καθώς οι τρεις προϋποθέσεις δεν εκπληρώνονται πλήρως. Ιδιαίτερα η δεύτερη προϋπόθεση, όπου οι πολιτικές ελίτ και ειδικότερα αυτές των εθνικιστικών κύκλων και των δύο χωρών εξακολουθούν να επενδύουν πολιτικά στις εθνικές μνήμες που βασίζονται στην ιστορική αντιπαλότητα των δύο εθνών και στα στερεότυπα που ενισχύουν τη μισαλλοδοξία των Ελλήνων με τους Τούρκους και αντίστροφα.