Μια πολυδιάστατη ανάλυση των δραστηριοτήτων του σχολικού εγχειριδίου φυσικών επιστημών της Στ' τάξης του δημοτικού σχολείου

Abstract

Τα σχολικά εγχειρίδια διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία και συνεπώς καθίσταται αναγκαία η ανάλυσή τους. Ωστόσο, η έρευνα που εστιάζεται στην ανάλυση των σχολικών εγχειριδίων είναι περιορισμένη. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάλυση του σχολικού εγχειρίδιου Φυσικών Επιστημών της Στ΄ τάξης του Δημοτικού ως προς τα χαρακτηριστικά της γνώσης, τις επιστημονικές πρακτικές, τη γνωστική απαίτηση και τη μορφή των δραστηριοτήτων του. Το δείγμα της έρευνας ήταν το περιεχόμενο του τετραδίου εργασιών του σχολικού εγχειριδίου «Ερευνώ και Ανακαλύπτω» της Στ΄ τάξης του Δημοτικού, το οποίο χωρίστηκε σε 282 μονάδες ανάλυσης. Για τις ανάγκες της έρευνας αναπτύχθηκε ένα πλαίσιο ανάλυσης. Οι κατηγορίες του εργαλείου ανάλυσης διαμορφώθηκαν με βάση την τεχνική των συστημικών δικτύων. Σχετικά με τα χαρακτηριστικά της γνώσης, προέκυψε ότι το εγχειρίδιο προωθεί σε μεγαλύτερο βαθμό τη γνώση περιεχομένου, συγκριτικά με τη γνώση για τη σχέση Επιστήμης – Τεχνολογίας – Κοινωνίας – Περιβάλλοντος και τη γνώση για τη Φύση της Επιστήμης. Αξιολογεί κυρίως πραγματολογική και εννοιολογική γνώση και δευτερευόντως τη διαδικαστική γνώση. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι, τόσο το κείμενο, όσο και το απεικονιστικό υλικό εντάσσονται στο δημόσιο πεδίο πρακτικής. Στο σχολικό εγχειρίδιο εμπλέκονται ορισμένες μόνο επιμέρους διαστάσεις των επιστημονικών πρακτικών και σε ένα μικρό μέρος περιεχομένου του συνυπάρχουν οι πρακτικές αυτές με τις εγκάρσιες έννοιες και τις βασικές ιδέες των ΦΕ. Επιπρόσθετα, προέκυψε ότι οι δραστηριότητες που περιέχει είναι κυρίως χαμηλής γνωστικής απαίτησης. Σχετικά με τη μορφή των δραστηριοτήτων, διαπιστώθηκε ότι δεν περιέχουν κάποιο εισαγωγικό κείμενο, έχουν περιορισμένο αριθμό κλειστού τύπου ερωτήσεων και σε αυτές επικρατούν οι ρεαλιστικές απεικονίσεις. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας μπορούν να αξιοποιηθούν σε διδακτικό και ερευνητικό επίπεδο.