Η έμφυλη διάσταση στο σχολικό περιβάλλον: οι απόψεις ενεργών εκπαιδευτικών για τις έμφυλες διακρίσεις που παρατηρούνται στα εγχειρίδια της λογοτεχνίας Γ'Λυκείου

Abstract

Σε μια κοινωνία που αγωνίζεται για την εδραίωση ίσων ευκαιριών σε όλους τους τομείς της ιδιωτικής και κοινωνικής ζωής, θα πρέπει οι πολίτες της να καταρτίζονται με τις ανάλογες γνώσεις και εμπειρίες μέσω των οποίων να αντιλαμβάνονται και να προωθούν και οι ίδιοι/ες την ισότητα των φύλων. Στα πλαίσια της σύγχρονης παιδαγωγικής εξετάζεται το θέμα της προσέγγισης των φύλων στο σχολικό περιβάλλον (σχέσεις μαθητών-τριών, στάσεις και αντιλήψεις εκπαιδευτικών, σχολικά εγχειρίδια). Οι εκπαιδευτικοί πέρα από μεταβιβαστές γνώσεων γίνονται πρεσβευτές αξιών και στάσεων, για τον λόγο αυτό θα πρέπει να μεταλαμπαδεύουν στους/τις μαθητές/τριες ερεθίσματα που θα τους ωθούν προς την ισότητα των φύλων. Τα σχολικά εγχειρίδια είναι επίσης, φορείς μετάδοσης γνώσεων αλλά και αντιλήψεων, στάσεων και συμπεριφορών. Έτσι, μέσα από τα κείμενα θα πρέπει να προωθούνται στους/τις αναγνώστες/τριες μηνύματα που συμβαδίζουν με τις υπάρχουσες κοινωνικές συνθήκες. Στην παρούσα εργασία θα γίνει παρουσίαση της έμφυλης διάστασης που παρατηρείται στα σχολικά εγχειρίδια και στο σχολικό περιβάλλον. Θα αναλυθεί το εγχειρίδιο των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ΄ Λυκείου. Στη συνέχεια μέσω προσωπικών συνεντεύξεων θα ερευνηθούν οι απόψεις ενεργών εκπαιδευτικών σχετικά με την ύπαρξη έμφυλων διακρίσεων στο σχολικό εγχειρίδιο, τις απόψεις τους για τη στάση των μαθητών/τριων προς τις έμφυλες διακρίσεις αλλά και τη δική τους στάση απέναντι στην ισότητα των φύλων και την πρόωθηση της στο σχολικό περιβάλλον. Στην πρώτη φάση της έρευνας θα διερευνηθεί με τη μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένου το εγχειρίδιο των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ΄ Λυκείου. Η έρευνα πρόκειται να διεξαχθεί σε ποσοτικό επίπεδο ώστε να καταγραφούν οι αριθμητικές αναφορές στο αρσενικό και θηλυκό γένος. Αρχικά, θα αναλυθεί η εικονογράφηση του εγχειριδίου, θα καταγραφούν οι εικονογράφοι ανα φύλο και στη συνέχεια η αριθμητική κατανομή των φύλων στις εικόνες που συνοδεύουν τα λογοτεχνικά έργα. Έπειτα, θα συγκεντρωθεί ο αριθμός των συγγραφέων ανά φύλο, θα εξετασθεί η ύπαρξη αρσενικών και θηλυκών αναφορών στους τίτλους των έργων. Εν συνεχεία, θα αναλυθούν τα λογοτεχνικά κείμενα του εγχειριδίου ως προς: το φύλο των πρωταγωνιστών/τριών, τα αναφερόμενα πρόσωπα, τους ρόλους και τα χαρακτηριστικά των δύο φύλων στην ιδιωτική και κοινωνική ζωή, μέσα από τις δραστηριότητές τους. 6

Τέλος, θα εξετασθούν τα κείμενα απο γλωσσική άποψη για να διαπιστωθεί αν μέσω του εγχειριδίου προωθείται η υπερτίμηση ή απαξίωση του γυναικείου φύλου και η κυριαρχία του αρσενικού γένους. Στο δεύτερο μέρος της ανάλυσης περιεχομένου θα γίνει η ποιοτική ανάλυση, κατά την οποία θα διερευνηθούν οι στάσεις των φύλων στην ιδιωτική και κοινωνική ζωή μέσα από τις δραστηριότητες τους, πως διαρθώνονται οι μεταξύ τους σχέσεις και τα χαρακτηριστικά που προωθούνται για τα φύλα μέσω των συγγραφέων. Στη δεύτερη φάση της έρευνας θα πραγματοποιηθούν ημιδομημένες ατομικές συνεντεύξεις, σε ενεργούς εκπαιδευτικούς που διδάσκουν το τρέχον σχολικό έτος (2016-2017) το μάθημα των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στη Γ΄ Λυκείου. Σκοπός των συνεντεύξεων είναι να καταγραφεί η οπτική των εκπαιδευτικών καθώς είναι εκείνοι οι οποίοι επεξεργάζονται το συγκεκριμένο εγχειρίδιο και έρχονται σε επαφή με τους/τις μαθητές/τριες. Η συνέντευξη θα διαρθρωθεί από τέσσερις θεματικούς άξονες. Οι ερωτήσεις θα αφορούν τις απόψεις των εκπαιδευτικών για την έμφυλη διάσταση του εγχειριδίου, τη συμβολή του νέου προγράμματος σπουδών στην προώθηση της ισότητας των φύλων, τη στάση των μαθητών/τριών προς τις έμφυλες διακρίσεις και τέλος τη δική τους στάση απέναντι στην ισότητα των φύλων αλλά και τις προτάσεις τους για μια αποτελεσματικότερη διδασκαλία.