Η ενέργεια ως παράγοντας διαμόρφωσης της εξωτερικής πολιτικής: η περίπτωση του Τουρκμενιστάν

Abstract

Η παρούσα μελέτη αποτελεί μία προσπάθεια να προσδιοριστεί ο ρόλος της ενέργειας στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής ενός μετασοβιετικού κράτους με αυταρχικές δομές, τύπου «σουλτανάτο», που παράγει φυσικό αέριο. Ως περίπτωση μελέτης επιλέχθηκε το πρόσφατα ανεξάρτητο κράτος του Τουρκμενιστάν (1991), το οποίο εκτός από μέλος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, είναι ένα από τα πιο «κλειστά» κράτη στον κόσμο με αυταρχικές δομές εξουσίας, που παραπέμπουν σε πολίτευμα τύπου «σουλτανάτο». Ωστόσο, το Τουρκμενιστάν έχει πλούσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων και συγκεκριμένα φυσικού αερίου. Η παρούσα μελέτη ερευνά αν το Τουρκμενιστάν χρησιμοποιεί τους ενεργειακούς πόρους, που διαθέτει, στη διαμόρφωση της εξωτερικής του πολιτικής, όπως και τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται η ενέργεια και πότε αυτή αποτελεί επιτυχημένο ή μη εργαλείο άσκησης της εξωτερικής πολιτικής. Η παρούσα μελέτη συγκρίνει την εξωτερική πολιτική των δύο ηγετών του Τουρκμενιστάν, του Niyazov (1991-2006) και του Berdimuhamedov (2007 μέχρι σήμερα), προς την Ουκρανία και το Αζερμπαϊτζάν, δύο κράτη με τα οποία το Τουρκμενιστάν έχει συμμετρικές σχέσεις και η ενέργεια κατέχει σημαντικό ρόλο. Αναλύεται ο τρόπος λήψης αποφάσεων των δύο ηγετών αλλά και η διαφορετική χρήση της ενέργειας στην εξωτερική πολιτική. Στο τέλος, η παρούσα διατριβή καταλήγει στην πρόταση της βέλτιστης χρήσης της ενέργειας στην εξωτερική πολιτική σε περιπτώσεις αυταρχικών κρατών, τύπου "σουλτανάτο", παραγωγούς φυσικού αερίου σε σχέση με άλλα κράτη, με τα οποία έχουν συμμετρικές σχέσεις.

The scope of this research is to define the role of energy in the foreign policy making of a post-soviet autocratic “sultanate” state, which produces natural gas. The new established state of Turkmenistan (1991) has been chosen because it is an ex-member of the United Soviet Socialist Regime (USSR) and one of the most “closed” state in the world with an autocratic regime that corresponds to a “sultanate” regime. Furthermore, Turkmenistan possesses significant hydrocarbon deposits and more specifically natural gas resources. This research studies if Turkmenistan uses its energy resources in the foreign policy decision making, how energy is used and when it is a successful or not tool in the foreign policy decision making. Moreover, this thesis compares the foreign policy of the two Turkmens leaders, Niyazov (1991-2006) and Berdimuhamedov (2007 until nowadays), towards Ukraine and Azerbaijan. Ukraine and Azerbaijan have been chosen because these states have symmetrical relations with Turkmenistan and also energy has an important position. Therefore, the foreign policy decision making of the two Turkmen leaders is analyzed along with the different use of energy in the foreign policy making. In the conclusion, this thesis suggests the best use of energy resources in the foreign policy making of autocratic “sultanate” states producers of natural gas toward other states that have symmetrical relations.