Προοπτικές του τουρισμού ατόμων με αναπηρία (ΑμεΑ). Διερεύνηση των υποδομών και των υπηρεσιών στον τομέα των καταλυμάτων στην Περιφέρεια Κρήτης

Abstract

Διαχρονικά το φαινόμενο του τουρισμού αποδεικνύεται ότι παίρνει διάφορες μορφές και εξελίσσεται σε συνάρτηση με τις ανάγκες και τα κίνητρα του καταναλωτικού κοινού και τις επιδράσεις που δέχεται από τα περιβάλλοντα συσχέτισής του. Η σύγχρονη μορφή του τουρισμού, αυτή του μαζικοποιημένου, εμπορευματοποιημένου και καλά σχεδιασμένου καταναλωτικού προϊόντος, επιβάλλει στα πλαίσια της τμηματοποίησης του σαν αγορά, την εξειδίκευση του τουριστικού προϊόντος και την εστίαση στις ιδιαίτερες ανάγκες των διαφόρων υποομάδων καταναλωτικού κοινού. Η συγκεκριμένη εργασία αναφέρεται στον τουρισμό των ανθρώπων με αναπηρία, καθώς αποδεικνύεται ότι, από πλευράς ζήτησης, η καταναλωτική ομάδα των ΑμεΑ αποτελεί την μεγαλύτερη μειοψηφική ομάδα κάθε πληθυσμού, από οικονομικής πλευράς, οι τουριστικές δαπάνες των ΑμεΑ και οι προοπτικές αυτής της μορφής τουρισμού, την καθιστούν μια σοβαρή κι ανταγωνιστική αγορά προς μελέτη, ενώ από ανθρωπιστικής και ηθικής πλευράς αποδεικνύεται ότι οι ωφέλειες του τουρισμού είναι για τους ανθρώπους με αναπηρία ένα αναπόσπαστο κομμάτι της αυτοβελτίωσης και ένταξής τους στην κοινωνία. Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η διερεύνηση των υποδομών και υπηρεσιών των τουριστικών καταλυμάτων της Κρήτης, στα πλαίσια του τουρισμού των ατόμων με αναπηρία. Τα πρώτα τρία κεφάλαια είναι αφιερωμένα στη βιβλιογραφική επισκόπηση που περιλαμβάνει τις εισαγωγικές έννοιες και το γενικό θεωρητικό υπόβαθρο που είναι απαραίτητο για την κατανόηση του τουρισμού, της αναπηρίας και του τουρισμού αναπήρων. Εισάγονται οι έννοιες του τουρισμού και του τουρίστα και παρουσιάζεται η ιστορική αναδρομή και η εξέλιξη του τουριστικού φαινομένου. Ακόμα, αναλύονται τα πολυπαραγοντικά κίνητρα του σύγχρονου τουρίστα κι έπειτα το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την εισαγωγή στον κλάδο του τουρισμού, τα χαρακτηριστικά και βασικά οικονομικά μεγέθη του και την επισκόπηση της σύγχρονης Ελληνικής πραγματικότητας στα πλαίσια ανάπτυξης της τουριστικής βιομηχανίας σαν χώρα προορισμός. Στο Κεφάλαιο 2, εισάγεται ο ορισμός της αναπηρίας, και έπειτα παρουσιάζονται τα τρία μοντέλα/πρότυπα αναπηρίας και οι διαφορετικές τους εννοιολογικές προσεγγίσεις για την κατανόηση της εξέλιξης του ορισμού και του πλαισίου αυτής της έννοιας. Παρουσιάζεται ακόμα, η κατηγοριοποίηση της αναπηρίας αλλά και το νομικό υπόβαθρο των δικαιωμάτων των ανάπηρων ανθρώπων, για να κατανοηθεί επιτυχώς στο επόμενο κεφάλαιο η οριοθέτηση του προσβάσιμου τουρισμού, η σημασία των ταξιδιών για τα ΑμεΑ αλλά και οι έννοιες της προσβασιμότητας, του καθολικού σχεδιασμού και του προσβάσιμου τουρισμού, καθώς επίσης και, οι προοπτικές ανάπτυξης του συγκεκριμένου κλάδου. Έπειτα, στα επόμενα δύο κεφάλαια, παρουσιάζεται η μεθοδολογία της έρευνας και τα αποτελέσματά της, τα οποία αναφέρονται στη ζήτηση και προσφορά προσβάσιμου τουρισμού στη περιφέρεια της Κρήτης ενώ διερευνάται, μεταξύ άλλων, το επίπεδο ικανοποίησης και εξυπηρέτησης των τουριστών, η καταλληλότητα των εγκαταστάσεων σε καταλύματα, μεταφορές, πολιτιστικούς κ.ά. χώρους, οι υποδομές και η φιλικότητα της Κρήτης σαν προορισμός τουρισμού για ΑμεΑ και τα μεγέθη της προσφοράς και ζήτησης προσβάσιμου τουρισμού καθώς και οι τάσεις ανάπτυξης αυτού. Ακόμα, παρουσιάζονται οι βασικές υποενότητες της διερεύνησης των χαρακτηριστικών και των προοπτικών ανάπτυξης του τουρισμού ΑμεΑ στην Κρήτη, στις οποίες περιλαμβάνονται, οι ερευνητικοί στόχοι, η μέθοδος και η κατηγοριοποίηση των ερευνητικών ειδών, και το δείγμα της έρευνας, το οποίο από πλευράς ζήτησης περιλαμβάνει 100 τουρίστες με αναπηρία και από πλευράς προσφοράς περιλαμβάνει τα 337 ξενοδοχεία με υποδομές προσβασιμότητας, που υποδείχθηκαν από το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΞΕΕ). Έπειτα, αναλύονται οι ερωτήσεις που επιλέχθηκαν για τα ερωτηματολόγια και το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με τη διάρκεια, τους περιορισμούς και άλλα χαρακτηριστικά της έρευνας. Η στατιστική ανάλυση των στοιχείων βασίστηκε στο πρόγραμμα SPSS 20 και παρουσιάζεται στο Κεφάλαιο 5, δομημένη βάσει τουριστικής προσφοράς και τουριστικής ζήτησης. Τα ευρύτερα αποτελέσματα της έρευνας, τα οποία αναδεικνύουν τις συνήθειες και ανάγκες των τουριστών με αναπηρία αλλά και τις απόψεις και προτάσεις βελτίωσης αμφότερων πλευρών (ζήτησης και προσφοράς), στα πλαίσια του προσβάσιμου τουρισμού, παρουσιάζονται αναλυτικά στο Κεφάλαιο 5, σε συνδυασμό με τα συμπεράσματα και τις προτάσεις πολιτικής που εξάγονται σαν κατακλείδα στη παρούσα μελέτη.