Διαχρονία και τομές στις κοινωνικές αναπαραστάσεις του διοικητικού φαινομένου. Από τις αρχαίες αναπαραστάσεις της διοίκησης στις σύγχρονες θεωρίες και πρακτικές του μάνατζμεντ.

Abstract

Στόχος της διατριβής είναι η μονογραφική προσέγγιση των κοινωνικών αναπαραστάσεων του μάνατζμεντ στο πλαίσιο της ιστοριογραφίας του, ώστε να καταδειχθεί η ανάδυση, η σταθεροποίηση και οι μεταλλαγές των αναπαραστάσεων τόσο πριν από την επιστημονική διοίκηση όσο και μετά. Η φάση της ανάδυσης θα μας οδηγήσει στην αρχαιότητα ενώ οι μεταλλαγές μέχρι και τη σύγχρονη εποχή. Οι διαμορφωτικές αυτές μεταβάσεις θα αναδείξουν τη συμβολή του διοικητικού φαινομένου στην οργάνωση της κοινωνίας και των παραγωγικών μονάδων, όπως επίσης και στο να καταδειχθούν οι πλείστες επιστημολογικές προσεγγίσεις που επέδρασαν και επιδρούν στη διαμόρφωση και τη διαχείριση των κοινωνικών αναπαραστάσεων του εν λόγω αντικειμένου. Οι επιστημολογικές και μεθοδολογικές παρατηρήσεις που αφορούν το μάνατζμεντ ως ερευνητικό αντικείμενο, περιλαμβάνονται στο εισαγωγικό κεφάλαιο, μαζί με μια γενική οριοθέτηση ενώ, ακολουθεί το πρώτο κεφάλαιο. Το πρώτο κεφάλαιο έχει καθαρώς εισαγωγικό χαρακτήρα στο χώρο της κοινωνικής ψυχολογίας και ιδιαίτερα στον επιστημονικό λόγο για τις κοινωνικές αναπαραστάσεις. Στο δεύτερο κεφάλαιο επιχειρείται μια προσέγγιση του προ-διοικητικού φαινομένου σε βάθος ιστορικού προ-γραφειοκρατικού χρόνου και των κοινωνικών αλλαγών που συνέβαλαν στην ανάδυση του, ως οίκηση με την καλλιέργεια του σιταριού, την ανάδυση της δικαιοσύνης στη μινωική εποχή, όπου συσχετίζονται κοινωνικά και οδεύουν ιστορικά προς την κοινωνική ωρίμανση και σταθεροποίηση στην κλασσική εποχή. Προς την ύστερη αρχαϊκή εποχή μεταλλάσσεται δημοκρατικά από οίκηση σε δι-οίκηση για να, αποδυναμωθεί με την αποδυνάμωση της δημοκρατίας και της εκκλησιαστικής Δύσης το μεσαίωνα, σε ΄΄dioceses΄΄ και να ξαναγεννηθεί με την αναγέννηση μέχρι το τέλος του ΄΄ ancient regime΄΄. Στο τρίτο κεφάλαιο αναζητήθηκε και ανακτήθηκε όλος ο Λόγος αναφορικά με το διοικητικό φαινόμενο για πρώτη φορά, σε όλο το corpus των κειμένων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας μέχρι και το 1453, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η διαδικασία της ανάδυσης, της σταθεροποίησης και της μεταλλαγής σε όρο δημοκρατικό με εγγενή οικουμενική και αειφορική δυναμική και απορριπτέα τη μερικότητα του διαχειρισιολογικού ενδεχόμενου. Ο οίκος με την αρχαιοελληνική του έννοια, θα αποτελέσει το βασικό στοιχείο του κεντρικού πυρήνα της αναπαράστασης ενώ, πλεονάζουσες είναι οι ηθικές και γνωσιολογικές έννοιες και μειονοτικές οι διαχειρισιολογικές. Οι προεκτάσεις των εννοιών αυτών θα πυκνώνουν ως στοιχεία την περιφέρεια της αναπαράστασης κατά τη συνεχή διαδικασία οργάνωσής της, μέσα σε ένα αντιθετικό δίπολο μεταξύ του ΄΄εὖ οἰκεῖν΄΄ και του ΄΄κακώς οἰκεῖν΄΄ ή σε εκείνο της οικουμενικής πραγματικότητας και της ουτοπίας. Επίσης αναζητήθηκε το κοινωνικό φύλο της διοίκησης ενώ, με την αναζήτηση των αναπαραστάσεων στη λογοτεχνία της αναγέννησης. εισερχόμαστε σταδιακά στη νεότερη εποχή, αναζητώντας μέσα από το λογοτεχνικό λόγο, τις κοινωνικές και αναπαραστασιακές μεταβάσεις και τους μετασχηματισμούς. Επίσης παρουσιάζονται εφαρμογές της εκπαιδευτικής διοίκησης ως προπομποί του επιστημονικού μάνατζμεντ, αλλά και οι περιθωριοποιημένες εναλλακτικές του εκφάνσεις, καθώς στο δυτικό πρότυπο επικρατεί σθεναρά η αντίληψη της απαρχής όλων από τα κείμενα του Τέυλορ. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται, ως μελέτες περίπτωσης, ορισμένες ειδικότερες εκφάνσεις του διοικητικού φαινομένου στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, ειδομένες μέσα από τη ματιά δημοσιογραφικών αναφορών, ενός ΄΄ρωμαίικου μάνατζμεντ΄΄, γελοιογραφιών του Μπόστ και του Λόγου που εκφράζει το περιοδικό Μanager της ΕΕΔΕ με την εισδοχή του δυτικού management στη μεταπολεμική Ελλάδα και το τέλος των βεβαιοτήτων στην Ελλάδα της νεότερης οικονομικής κρίσης, αλλά και τη συζήτηση για το τέλος της ντετερμινιστικής εκδοχής του ΄΄επιστημονικού΄΄ μάνατζμεντ. Σε κάθε κεφάλαιο γίνεται συζήτηση και παρουσιάζονται τα αποτελέσματα, καθώς οι αναπαραστάσεις δεν είναι στατικές αλλά ιστορικές και μεταλλάσσονται. Στο τελευταίο μέρος ακολουθούν, η ανασκόπηση και οι συνεπαγωγές και κλείνουμε με τον επίλογο. Η μεθοδολογική προσέγγιση είναι σύνθετη και περιλαμβάνει ιστορική ερμηνευτική προσέγγιση, ιστορική συγκριτική προσέγγιση, ανάλυση περιεχομένου και μελέτη περίπτωσης. Κύρια συμπεράσματα της μελέτης είναι: Οι αναπαραστάσεις της διοίκησης έχουν βαθιές ρίζες στην αρχαιότητα επιβεβαιώνοντας την υπόθεση ότι η διοικητική επιστήμη και η διοικητική πράξη ως εφαρμογή κανόνων, νόμων και οδηγιών και ως επιστήμη, προέκυψαν ως αναγκαιότητα, κωδικοποιώντας πρακτκές, απόψεις και αντιλήψεις και όχι απαραίτητα ως επιστημονικά οικοδομήματα. Οι αναπαραστάσεις που προέρχονται από τον κοινό άνθρωπο διαφέρουν από αυτές του επιστήμονα ή του μάνατζερ, συναρτώμενες από τις ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές συγκυρίες και από τη βιωματική εμπειρία των ατόμων και των κοινωνιών. Οι σύγχρονες αναπαραστάσεις για τη διοίκηση κυρίως σε ότι αφορά τη διοίκηση, δεν ταυτίζονται με την επιστημονική θεώρηση της διοίκησης. Ενδεικτικά στην ελληνική πραγματικότητα, εκφράζουν την απογοήτευση της κοινωνίας και την απαισιοδοξία ως προς τη δυνατότητα των διοικούντων να λύσουν τα μεγάλα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας. Οι κοινωνικές αναπαραστάσεις της διοίκησης είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο επαναπροσδιορισμού των διοικητικών στόχων και των διοικητικών πρακτικών.

The aim of this thesis is the monographic approach of social representations of management in the context of historiography, in order to demonstrate the emergence, stabilization and transformations of representations before the scientific management as well as after that. The phase of emergence will lead us to ancient times while the transformations up to modern times. These conformational transitions will highlight the contribution of the administrative phenomenon in the organization of society and production units, administrative phenomenon in the organization of society and production units, as well as they will illustrate the most epistemological approaches that influenced and still do to the formation and management of social representations of the above mentioned object. The epistemological and methodological notes concerning the management as a research project are being included in the introductory chapter together with a general definition in the first chapter. The first chapter has a purely introductory nature in social psychology, especially in science concerning the social representations. In the second chapter there is an approach of pre-management phenomenon in a historical pre-bureaucratic background and of social changes that have contributed to its emergence with the occupation of wheat cultivation, the emergence of justice in the Minoan period, which are being associated socially and historically and they are moving towards to social maturation and stabilization in the classical period. In the late archaic period it mutates democratically into administration, and consistently to be weakened by the weakening of democracy and ecclesiastical thought of West in Middle Ages, to ΄΄dioceses΄΄ and be reborn during the Renaissance Period until the end of the “ancient regime”. In the third chapter it was searched and recovered for first time all the Prose regarding the phenomenon of management throughout the corpus of texts of ancient Greek literature up to 1453, in order to confirm the emergence process, the stabilization and mutation in democratic term imbued with universal and sustainable power and it dismissed the particularity of the managerialistic possibility. The house in the ancient sense will be the key element of the central core of the representation while the ethical and gnosiology concepts outweigh in contrast to the managerialistic concepts which are in disadvantage. The implications of these concepts will thicken as the elements of the representation region in the continuous process of the organization, in a contrarian dipole between the “pleasantly living” and “unpleasantly living” or in that of the universal reality and utopia. It was also searched the gender of the administration while with the search of the representations in Renaissance literature we gradually enter to modern times, looking through the literature the social and representational transitions and transformations. It is also presented applications of educational administration as forerunners of scientific management as well as the marginalized alternative aspects, as in the western model it is strongly perceived the onset of all from Taylor’s writings. In the fourth chapter it is presented the specific aspects of the administrative phenomenon in Modern Greek society, through the eyes of press reports, Roman management, cartoons of Bost and the thesis which expresses the HMA “manager” magazine with the admission of Western management in postwar Greece and the end of certainties in Greece of the modern financial crisis, as well as the discussion concerning the end of the deterministic version of scientific management. There is a debate in each chapter and the results are being presented as the representations are not static but historical and are being transmuted. The last part is followed by review and clinical implications and awe are finishing with the epilogue. The methodological approach is complex and includes a historical interpretative approach, historical comparative approach, content analysis and study of each case. The main results of the study are: Representations of the administration have deep roots in antiquity, confirming the assumption that administrative science and administrative practice,as an implementation of rules, laws and guidelines, and as a science, have emerged as a necessity by codifying practices, views and perceptions, and not necessarily as scientific constructs. The representations from the common man differ from those of the scientist or the manager, depending on historical, political and social circumstances, and on the experiential experience of individuals and societies. The modern representations for administration, especially in terms of administration, are not identical to the scientific view of the administration. Indicatively in Greek reality, they express the disappointment of society and pessimism as to the ability of the leaders to solve the big problems of Greek society. The social representations of the administration need to be used as a tool for redefining administrative objectives and administrative practices.