Υπεράκτια εξόρυξη πετρελαίου: νομικό πλαίσιο

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται το θέμα του νομικού πλαισίου που περιβάλει την υπεράκτια εξόρυξη πετρελαίου σε διεθνή, ευρωπαϊκή και εθνική βάση σε μια εποχή που το θέμα αυτό διατηρεί θερμό το ενδιαφέρον της πλειοψηφίας των λαών της Ανατολικής Μεσογείου. Δεν είναι μόνο εξαιρετικά επίκαιρο αλλά και διαχρονικό καθόσον η εκμετάλλευση ενεργών κοιτασμάτων πετρελαίου έχει τεραστία ενεργειακή και οικονομική αξία. Φθάνει μόνο να σκεφτούμε ότι οι περισσότερες από τις μισές από τις 26 σημαντικές πολεμικές συγκρούσεις –διακρατικές και εμφύλιες –από το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο διαδραματίστηκαν –και διαδραματίζονται- σε χώρες/περιοχές με πετρελαϊκά αποθέματα (π.χ. Αλγερία, Λίβανο, Αφγανιστάν, Ιράκ, Ιράν, Κουβέιτ, Υεμένη, Κουρδιστάν, Λιβύη, Συρία, Σουδάν και Νιγηρία). Το ατύχημα στο κόλπο του Μεξικού στην εξέδρα πετρελαίου Deep Water Horizon στο πηγάδι MACONDO της BP, την 20η Απριλίου 2010 που συνοδεύτηκε με απώλεια ανθρώπινων ζωών και συνδέθηκε με ανυπολόγιστη ζημιά στο θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον, αποτέλεσε γροθιά στο στομάχι της παγκόσμιας κοινότητας. Δυστυχώς, οι τεχνολογικές εξελίξεις που οδήγησαν σε αυξημένες δυνατότητες εξόρυξης δεν έδειξαν ικανές να αποτρέψουν το ατύχημα Deepwater Horizon ή να περιορίσουν έγκαιρα τη διαρροή και έτσι να αποτρέψουν την οικολογική καταστροφή μιας πολύ μεγάλης περιοχής των ΗΠΑ. Βέβαια το εν λόγω ατύχημα πέρα από τις ανωτέρω ολέθριες συνέπειες υπογράμμισε και τη πραγματικότητα η οποία είναι ότι το Διεθνές θεσμικό καθεστώς για την υπεράκτια εξόρυξη πετρελαϊκών υδρογονανθράκων είναι τουλάχιστον ελλιπές τόσο σε επίπεδο γεωγραφικής όσο και σε επίπεδο ποιοτικής κάλυψης, με εξαίρεση την περιοχή της Μεσογείου. Παρόλα αυτά με το Πρωτόκολλο Offshore της Συνθήκης της Βαρκελώνης και την Ευρωπαϊκή Οδηγία 30/2013 κινούμαστε προς την σωστή κατεύθυνση. Η ανάπτυξη της παρούσης διπλωματικής εργασίας γίνεται σε τρείς βασικές θεματικές ενότητες ως εξής: Στην πρώτη ενότητα γίνεται σύντομη ανασκόπηση των (υπεράκτιων) υδρογονανθράκων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της λειτουργικής και ατυχηματικής διαρροής τους (Κεφάλαιο 2 και 3). Στη δεύτερη ενότητα γίνεται παρουσίαση/ανάλυση των βασικότερων σχετικών Διεθνών και Περιφερειακών Συνθηκών, των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και Κανονισμών και Εθνικών νόμων που αφορούν θέματα ‘υψηλού κινδύνου’ που σχετίζονται με τις δραστηριότητες της υπεράκτιας εξόρυξης (Κεφάλαιο 4). Στην Τρίτη και τελευταία ενότητα (Κεφάλαιο 5) παρουσιάζονται τα συμπεράσματα και οι σκέψεις του γράφοντος.

This diploma thesis deals with the legal framework surrounding the offshore hydrocarbon exploitation on international, European and national basis at a time when this issue attracts the interest of the majority of the Eastern Mediterranean people. It is not only highly topical, but timeless as well, as the exploitation of active oil has enormous energy and economic value. We only need to take into consideration that more than half of the 26 major conflicts- transnational and civil -from the Second World War, took place - and still do- in countries / regions with oil deposits (e.g. Algeria, Lebanon, Afghanistan, Iraq, Iran, Kuwait, Yemen, Kurdistan, Libya, Syria, Sudan and Nigeria). The accident in the Gulf of Mexico on the oil platform Deep Water Horizon in MACONDO well of BP, on April 20, 2010, which was accompanied with the loss of lives and was associated with incalculable damage to the marine and coastal environment, was a kick in the teeth for the global community . Unfortunately, the technological developments which led to increased mining capabilities have not shown the ability of preventing the Deepwater Horizon accident or promptly restricted the leakage and thus, prevent ecological destruction of a major US region. Of course, apart from these dire consequences, the accident also emphasized the reality which is that the international institutional arrangements for the offshore extraction of petroleum hydrocarbons is at least inadequate, both in terms of regions and quality coverage, except for the Mediterranean region. Nevertheless with the Offshore Protocol of the Barcelona Convention and the European Directive 30/2013 we are moving in the right direction. The development of this thesis is in the three main themes following: The first section is a brief overview of the (offshore) hydrocarbons and the environmental impact of operational and accidental leakage (Chapter 2 and 3). The second section is a presentation / analysis of the main relevant International and Regional treaties, European Directives and Regulations and national laws relating to issues of 'risk' associated with the activities of offshore (Chapter 4). In the third and last section (Chapter 5) both conclusions and thoughts of the writer are presented.