Αισθητική εμπειρία, αντίληψη και κρίση στη σχεδιαστική διεργασία : Μελέτη του ρόλου των συναισθημάτων

Abstract

Λόγω της διαχρονικής σημασίας της έννοιας της αισθητικής, καθώς και των αντιφατικών θεωριών που εξετάζουν το γενικότερο φαινόμενο, κρίνεται σημαντική μια διερεύνηση η οποία επικεντρώνεται στις ανθρώπινες πτυχές οι οποίες συνιστούν και καθορίζουν τον παράγοντα της αισθητικής αντίληψης και κρίσης. Εφ’ όσον οι οργανισμοί είναι υποκείμενα τα οποία έχουν σκοπούς και δημιουργούν αξίες κατά τη διάρκεια της ζωής τους, προκύπτει η ανάγκη για εξηγήσεις που έχουν την βάση τους σε ένα πλαίσιο κανονιστικής λειτουργίας, προκειμένου να γίνει αντιληπτή η αισθητική συμπεριφορά.

Έτσι, προκειμένου να γίνει μια προσπάθεια κατανόησης της έννοιας και της λειτουργίας της αισθητικής, η συγκεκριμένη διπλωματική εργασία θα επικεντρωθεί στην αισθητική εμπειρία και την εκτίμηση που αναπτύσσουν τα άτομα (ως αυτόνομοι γνωστικοί πράκτορες) μέσω της αλληλεπίδρασής τους με το περιβάλλον τους (αντικείμενα και καταστάσεις), προσπαθώντας να διερευνηθεί η δυναμική φύση των γνωστικών και συναισθηματικών φαινομένων μέσω ενός υποστηρικτικού πλαισίου, και μιας πειραματικής μελέτης.

Με αυτόν τον τρόπο, υιοθετείται ένα πραγματιστικό πλαίσιο, κατά το οποίο, η αισθητική εμπειρία λαμβάνεται υπόψιν ως μια δυναμική ουσιαστική σωματική, γνωστική και συναισθηματική διαδικασία, κατά την οποία τα άτομα αλληλεπιδρούν ενεργά, κατανοώντας βαθύτερα νοήματα και αποδίδοντας αξίες στο περιβάλλον τους, προκειμένου να προσαρμοστούν σε αυτό και να επιλέξουν έναν τρόπο αλληλεπίδρασης ο οποίος ανταποκρίνεται στους στόχους, τα κίνητρα, τις προσδοκίες και τις ανάγκες τους. Με αυτόν τον τρόπο, η αισθητική εμπειρία λόγω της συναισθηματικής δραστηριότητας η οποία λειτουργεί ως μηχανισμός εκτίμησης και σύνδεσης του παρελθόντος με το μέλλον, διαφέρει από μια οποιαδήποτε εμπειρία, καθώς τα άτομα – γνωστικοί πράκτορες, ως αυτόνομα συστήματα, αναπτύσσουν αντιλήψεις και προσαρμόζουν τις συμπεριφορές και τον ‘εαυτό’ τους στις υπάρχουσες καταστάσεις με σκοπό την ευημερία και την σταθερότητά τους, προσπαθώντας να μειώσουν την αλληλεπιδραστική τους αβεβαιότητα. Η οπτική της αισθητικής που λαμβάνεται υπόψιν στη συγκεκριμένη διπλωματική, υποστηρίζει πως η αισθητική δεν περιορίζεται στην εμφάνιση, στα μορφολογικά χαρακτηριστικά ή στην αόριστη έννοια της ομορφιάς. Αντ’ αυτού, θεωρείται ένα πολύπλοκο γνωστικό φαινόμενο το οποίο αποτελείται από διαδικασίες και μηχανισμούς εκτίμησης και αξιολόγησης (από την μεριά των ατόμων) που αναδύονται κατά την αλληλεπίδραση. Έτσι, προκύπτει ο όρος των ‘αισθητικών αλληλεπιδράσεων’ αντί της ‘αισθητικής’ προκειμένου να δοθεί έμφαση στον δυναμικό και αλληλεπιδραστικό χαρακτήρα που θα έπρεπε να έχει η αισθητική (Xenakis & Arnellos, 2013). Πιο συγκεκριμένα, υποστηρίζεται πως η αισθητική αναδύεται κατά την αλληλεπίδρασή μας με τεχνουργήματα με την μορφή συναισθηματικών δραστηριοτήτων, οι οποίες κινητοποιούν άλλες διαδικασίες (πχ. την απόδοση νοήματος, τις σημειωτικές αλυσίδες, τα πολύπλοκα συναισθήματα, την προσδοκία, κτλ.) (Xenakis, Arnellos & Darzentas, 2012), που με τη σειρά τους, και σε υψηλότερο επίπεδο πιο πολύπλοκων διεργασιών μπορούν να ανιχνευθούν και/ή ως ικανοποίηση, ελκυστικότητα, έλεγχος, διασκέδαση, επάρκεια, εμπιστοσύνη, κτλ (Xenakis & Arnellos, 2013). Σύμφωνα με αυτή την άποψη, οι αισθητικές αλληλεπιδράσεις μπορούν να προκύψουν μόνο σε σχέση με τις συνθήκες του περιβάλλοντος ή γεγονότων και ποτέ μόνες (Xenakis & Arnellos, 2013) . Προκειμένου να υποστηριχθεί η οπτική αυτή, χρησιμοποιείται ένας αριθμός από θεωρητικά πλαίσια και εργαλεία, τα οποία ενισχύουν την κανονιστική αυτή αντιμετώπιση.